Page 27 - เอกสารการเรียนบทที่-2
P. 27
ความเป็นพลเมือง
การมีส่วนร่วมของประชาชนนั้น มีหลักหรือหัวใจที่ต้องยึดถืออยู่4 ประการ หรือ
ที่เรียกว่า “หลัก 4s”ได้แก่ (อรทัย ก๊กผล, 2546: 2-5 – 2-7)
Starting Early หรือ กำรเริ่มต้นเร็ว:กระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน
จะต้องเริ่มต้นตั้งแต่ระยะแรก มีการให้ข้อมูล กระตุ้นให้เกิดความคิดเห็น และให้มีการรับฟัง
ความคิดเห็นจากประชาชนก่อนการตัดสินใจ ความล้มเหลวของการมีส่วนร่วมช้าหลังจากมีการตัดสินใจ
เรียบร้อยแล้ว หรือมีข้อผูกมัดอื่น ๆ จนเปลี่ยนแปลงไม่ได้ หรือหลังจากมีความขัดแย้งเกิดขึ้น
อย่างไรก็ตาม การจัดให้มีการรบฟังความคิดเห็นก่อนการตัดสินใจ มิได้หมายความว่าก่อน
การตัดสินใจไม่กี่วัน หรือไม่กี่สัปดาห์ มิติเวลาเป็นปัจจัยหนึ่งที่สะท้อนความจริงใจของหน่วยงาน
ของรัฐในกระบวนการมีส่วนร่วมควรให้มีเวลาเพียงพอในการรับฟังความคิดเห็นอย่างกว้างขวาง
เพื่อท าการตัดสินใจสะท้อนความคิดเห็นชุมชน
นอกจากนี้ การให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการตั้งแต่ต้น มีประโยชน์
ช่วยให้ประชาชนมีเวลาคิดถึงทางเลือกหรือแนวทางแก้ปัญหาของชุมชนที่เหมาะสมมากขึ้น และ
เป็นข้อมูลในการพัฒนาโครงการ ดังนั้นการบริหารการมีส่วนร่วมที่ดีนั้น ควรให้ประชาชนเข้ามา
มีส่วนร่วมตั้งแต่ต้นมรการตระหนักถึงปัญหาความจ าเป็นของโครงการ หรือในขั้นของการมี
ส่วนร่วมที่ดีนั้น ควรให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมตั้งแต่ต้นในการตระหนักถึงปัญหาความจ าเป็น
ของโครงการ หรือในขั้นของการหาข้อมูลพื้นฐาน เช่น หากเป็นกรณีการท าโครงการโรงไฟฟ้ า หรือ
ที่ทิ้งขยะ ควรต้องปรึกษาหารือถึงความจ าเป็นของการมีโรงไฟฟ้ าหรือที่ทิ้งขยะหรือไม่ ก่อนจะถาม
ว่าตั้งที่นี่ได้หรือไม่ ซึ่งก็สอดคล้องกับเนื้อหาของหลักนิติรัฐที่ว่าการใช้อ านาจรัฐที่อาจกระทบกระเทือน
สิทธิเสรีภาพของประชาชนจะต้องกระท าโดยระมัดระวังและสอดคล้องต่อหลักความได้สัดส่วน
กล่าวคือ ท าเท่าที่จ าเป็นต้องท าเพื่อประโยชน์สาธารณะเท่านั้น
Stakeholders หรือ ครอบคลุมผู้ที่เกี่ยวข้อง : หลักการส าคัญขอการมีส่วนร่วม
อีกประการหนึ่งคือ การมีส่วนร่วมเป็นกระบวนการที่ต้องการให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมอย่าง
กว้างขวาง ผู้ที่ได้รับผลกระทบหรือผู้มีส่วนได้เสียทุกฝ่ายไม่ว่าโดยตรงหรือโดยอ้อมถือว่าเป็นผู้มี
ส่วนได้เสีย ควรให้โอกาสเข้าสู่กระบวนการมีส่วนร่วม แต่กลุ่มที่ได้รับผลกระทบโดยตรงอาจถือว่า
ต้องรับฟังข้อมูลหรือปรึกษาหารือเป็นอันดับแรก ๆ
หน่วยงานที่รับผิดชอบต้องให้ความส าคัญในการระบุผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
ระมัดระวัง มิให้เกิดการผิดกลุ่มเป้ าหมาย ต้องตระหนักว่า ประชาชนแต่ละกลุ่มได้รับผลกระทบ
จากประเด็นการตัดสินใจไม่เท่ากัน บ่อยครั้งที่เรามักคิดว่าประชาชนเป็นคนกลุ่มเดียวกัน ทั้งที่
ในความจริง ผู้ได้รับผลกระทบมีหลากหลายกลุ่ม การบริหารจัดการการมีส่วนร่วมต้องมั่นใจว่า
47
