Page 23 - เอกสารการเรียนบทที่-2
P. 23
ความเป็นพลเมือง
สำม การควบคุมความชอบด้วยรัฐธรรมนูญของกฎหมายโดยศาล
รัฐธรรมนูญ เพราะในท้ายที่สุดแล้วไม่ว่ากลไกในรัฐธรรมนูญจะออกแบบมาให้แก้ไขยาก หรือใน
บางเรื่องแก้ไขไม่ได้เลย รวมทั้งมีการให้สิทธิในการต่อต้านผู้ล้มล้างรัฐธรรมนูญแต่หากมิได้ผู้พิทักษ์
รัฐธรรมนูญคอยรักษาความเป็นกฎหมายสูงสุดของรัฐธรรมนูญ เครื่องมือหรือกลไกทั้งหลายเหล่านี้
ย่อมไร้ผล ทั้งนี้เคยมีข้อถกเถียงกันในวงการนิติศาสตร์ว่าใครควรเป็นผู้พิทักษ์รัฐธรรมนูญอย่าง
แท้จริงระหว่าง “ประธานาธิบดี” และ “ศาล” ในท้ายที่สุดแนวคิดที่ว่าศาลควรเป็นองค์กรที่ท าหน้าที่
ในการพิทักษ์หลักความเป็นสูงสุดของรัฐธรรมนูญได้รับชัยชนะและสถาปนาความคิดในประเทศ
เยอรมัน ซึ่งประเทศไทยได้รับเอาอิทธิพลทางความคิดดังกล่าวนี้มาใช้บัญญัติรัฐธรรมนูญ ฉบับ
พุทธศักราช 2540 เป็นการจัดตั้งศาลรัฐธรรมนูญเป็นครั้งแรกในประเทศไทย โดยศาลรัฐธรรมนูญ
จะท าการควบคุมตรวจสอบ และวินิจฉัยกรณีที่องค์กรของรัฐกระท าการใช้อ านาจไม่ชอบด้วย
รัฐธรรมนูญ เช่น การใช้สิทธิพิทักษ์รัฐธรรมนูญ ศาลรัฐธรรมนูญจะเป็นผู้วินิจฉัยให้เลิกกระท า
หรือสั่งยุบพรรคในกรณีที่ผู้กระท าผิดเป็นพรรคการเมือง
(ค) องค์กรเจ้าหน้าที่ของรัฐจะต้องผูกพันตนโดยกฎหมาย ในการ
กระท าของตนเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองนั้นย่อมต้องถือหลักที่ว่า “กำรกระท ำ
ทำงปกครองต้องชอบด้วยกฎหมำย” กล่าวคือ องค์กรเจ้าหน้าที่ฝ่ายปกครองจะกระท าการใด ๆ
อันเป็นการกระทบถึงสิทธิและเสรีภาพของประชาชนไม่ได้ เว้นแต่ มีกฎหมายให้อ านาจอย่างชัด
แจ้ง และการกระท าทางปกครองนั้น ๆ จะต้องไม่ขัดต่อกฎหมายด้วย ค าว่าไม่ขัดต่อกฎหมายในที่นี้
ไม่หมายเฉพาะแต่เพียงบทบัญญัติแห่งกฎหมายที่ตราขึ้นเป็นลายลักษณ์อักษรเท่านั้น แต่หมายความ
รวมถึงกฎหมายที่ไม่เป็นลายลักษณ์อักษรด้วย ได้แก่ กฎหมายจารีตประเพณี และหลักกฎหมาย
ทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลักกฎหมายทั่วไปที่เกี่ยวกับความเป็นธรรม ความยุติธรรม เช่น หลัก
ความเป็นกลางของเจ้าหน้าที่, หลักการรับฟังความทุกฝ่าย, หลักความเสมอภาค เป็นต้น ส าหรับ
กฎหมายที่ให้อ านาจฝ่ายปกครองอย่างชัดเจนในการด าเนินงานอย่างใด ๆ นั้น จะต้องเป็นกฎหมาย
ลายลักษณ์อักษรระดับพระราชบัญญัติเท่านั้น อันได้แก่ พระราชบัญญัติ พระราชก าหนด
พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ เนื่องจากว่ากฎหมายเหล่านี้ตราหรือพิจารณาโดยรัฐสภา
อันมีจุดยึดโยงอย่างชอบธรรมทางประชาธิปไตยกับประชาชน สมาชิกรัฐสภาย่อมเป็นผู้แทนอันมี
ที่มาจากความไว้วางใจของประชาชนให้แสดงเจตจ านงลทางการเมืองแทนตน รวมถึงการพิจารณา
กฎหมายระดับพระราชบัญญัติอันเป็นบทบัญญัติที่รัฐธรรมนูญอนุญาตให้ตราขึ้นเพื่อจัดระเบียบ
การใช้สิทธิเสรีภาพของประชาชนในบางเรื่อง ซึ่งโดยธรรมชาติย่อมมีการกระทบกระเทือนสิทธิ
เสรีภาพอยู่บ้าง แต่องค์กรในการพิจารณาเป็นผู้ได้รับความไว้วางในของประชาชนย่อมมีความชอบ
43
