Page 382 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻣﺘﻌﺪد ﮔﺸﺖ)‪.(1‬‬
‫اواﺋﻞ ﻛﺎر ﻛﻪ ﻋﻠﻮم ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬اﻛﺜﺮﻳﺖ داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺺ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن‬

‫ﺳﺮﻳﺎﻧﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺗﺪرﻳﺠﺎ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺟﺎي آﻧﻬﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻠﻔﺎي ﻋﺒﺎﺳﻲ در دوره ﻧﻬﻀﺖ‪ ،‬ﺗﺨﻢ ﻋﻠﻢ و ادب را در ﺑﻐﺪاد اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻣﻴﻮه و ﻣﺤﺼﻮل آن ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ در‬
‫ﺧﺮاﺳﺎن و ري و آذرﺑﺎﻳﺠﺎن و ﻣﺎوراءاﻟﻨﻬﺮ و ﻣﺼﺮ و ﺷﺎم و اﻧﺪﻟﺲ و ﻏﻴﺮه ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻐﺪاد‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺧﻼﻓﺖ و ﺛﺮوت اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺜﻞ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﺮﻛﺰ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺎﻧﺪ و ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﭘﺰﺷﻜﺎن‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺖ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻃﺒﺎﺑﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪهاي از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺰ از ﺑﻐﺪاد‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺎﻟﻴﻘﺪر ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻐﺪاد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﻋﺮاق وﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻧﻘﺎط ﺑﺮاي اﺳﺘﺨﺪام در دﺳﺘﮕﺎه ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﻣﻲآﻣﺪﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻏﺎﻟﺒﺎ در ﺧﺎرج از ﺑﻐﺪاد‬
‫ﻇﻬﻮر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻜﺘﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﺎن آن ﻣﻤﺎﻟﻚ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺧﻠﻔﺎ در ﺗﺮوﻳﺞ ﻋﻠﻢ و ادب ﻛﻮﺷﺶ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و داﻧﺸﻤﻨﺪان را ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺧﻮد‪ :‬ﻗﺎﻫﺮه‪ ،‬ﻏﺰﻧﻴﻦ‪،‬‬
‫دﻣﺸﻖ‪ ،‬ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮ و ﻏﻴﺮه دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ رازي ازري‪ ،‬اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ از ﺑﺨﺎرا)ﺗﺮﻛﺴﺘﺎن(‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﻲ از ﺑﻴﺮون)ﺳﻨﺪ( اﺑﻦ ﺟﻠﻴﻞ ﮔﻴﺎﻫﺸﻨﺎس‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﺎﺟﻪ ﻓﻴﻠﺴﻮف‪ ،‬اﺑﻦ زﻫﺮه ﭘﺰﺷﻚ و ﺧﺎﻧﺪان وي و اﺑﻦ‬

‫رﺷﺪ ﻓﻴﻠﺴﻮف و اﺑﻦ روﻣﻴﻪ ﮔﻴﺎﻫﺸﻨﺎس از اﻧﺪﻟﺲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ)‪.(2‬‬
‫ﭘﺲ ﺳﻠﻮل اول ﻋﻠﻮم و ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻘﻄﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺬر در آﻧﺠﺎ‬

‫ﭘﺎﺷﻴﺪه ﺷﺪ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع‬

‫اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را ﺟﻠﺐ ﻛﺮد و ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻠﻤﻲ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ص ‪264‬‬

‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن ﻣﺪرك ﺻﻔﺤﻪ‪257 .‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪381‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬