Page 396 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺎب درآورد ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺑﻮد )ﻣﺘﻮﻓﺎ در ‪104‬‬
‫ﻫﺠﺮي( ﺳﭙﺲ اﻣﺜﺎل واﻗﺪي و ﻃﺒﺮي در ﻗﺮن دوم و ﺳﻮم ﺗﻔﺴﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ)‪.(1‬‬

‫وﻟﻲ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس و ﺣﺘﻲ ﺳﻌﻴﺪﺑﻦ ﺟﻴﺒﺮ ﭘﻴﺶ از ﻣﺠﺎﻫﺪ ﺑﻪ ﻧﮕﺎرش ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻴﺎم‬
‫ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان ﺗﺎﺑﻊ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﻛﻠﻲﺗﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ در ﺗﻤﺎم ﻗﺮن اول‬

‫ﻫﻴﭻ ﺗﺄﻟﻴﻔﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺟﺮﺟﻲ زﻳﺪان ﺑﺎ دﻻﺋﻞ ﻗﻄﻌﻲ ﻣﺮدود ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ در ﺿﻤﻦ ﻓﺼﻮل‬
‫آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﺑﻄﻼن ﻧﻈﺮ او اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﻦ ﻗﺮاﺋﺖ ﻗﺮآن اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻴﺰ اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻫﺘﻤﺎم اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﻓﻘﻪ و ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺘﻦ اﺳﻼم ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻮده اﺳﺖ از ﻫﺮ ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻓﻌﻼ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺴﺮان اﻳﺮاﻧﻲ را از ﺻﺪر اﺳﻼم ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬

‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﺎﺷﺪ"ﻣﺜﻨﻮي ﻫﻔﺘﺎد ﻣﻦ ﻛﺎﻏﺬ ﺷﻮد"در ﻫﺮ ﻗﺮﻧﻲ ﺻﺪﻫﺎ و ﻫﺰارﻫﺎ ﻣﻔﺴﺮ‬
‫وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺻﺪﻫﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ درﺑﺎره ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ و ﺟﺪا ﻛﺮدن اﻳﺮاﻧﻴﺎن از ﻏﻴﺮ‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻳﻚ ﻋﻤﺮ وﻗﺖ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪاي از ﺧﺪﻣﺎت اﻳﺮاﻧﻴﺎن در ﺗﻔﺴﻴﺮ اراﺋﻪ داده ﺷﻮد‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻈﺮي ﺑﻪ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻣﻔﺴﺮان ﻣﺸﻬﻮر و ﻣﻌﺮوف ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬

‫دﻳﺪ اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﺴﺮان اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ اﻳﻦ اﻓﺮاد را از ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﺎ ﭼﻮن از ﻣﻔﺴﺮان‬

‫اوﻟﻴﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻤﺸﺎن و رأي و ﻧﻈﺮﺷﺎن زﻳﺎد در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ذﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﺳﺘﺔ اول ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻔﺴﺮان اوﻟﻴﻪ ﻛﻪ آراﺋﺸﺎن در ﻛﺘﺐ ﺗﻔﺴﻴﺮ زﻳﺎد ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ ﺻﺤﺎﺑﻲ و ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ و ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﺎﮔﺮدان و ﻳﺎ ﺷﺎﮔﺮدا ِن ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‪ ،‬اﺑﻲ ﺑﻦ‬
‫ﻛﻌﺐ‪ ،‬ﺳﺪي‪ ،‬ﻣﺠﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻗﺘﺎده‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ‪ ،‬ﻛﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺳﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬اﻋﻤﺶ‪ ،‬ﺛﻮري‪ ،‬زﻫﺮي‪ ،‬ﻋﻄﺎء‪ ،‬ﻋﻜﺮﻣﻪ‪ ،‬ﻓﺮاء و ﻏﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺷﻴﻌﻪاﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻌﻀﻲ اﻳﺮاﻧﻲاﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ‪ ،3‬ﺻﻔﺤﻪ‪95 .‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪395‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬