Page 397 - خدمات متقابل ایران و اسلام
P. 397
ﻏﻴﺮ اﻳﺮان ،ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ .ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از اﻳﻨﻬﺎ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻘﺎﺗﻞ و
اﻋﻤﺶ و ﻓﺮاء اﻳﺮاﻧﻲاﻧﺪ و ﺑﺎﻗﻲ ﻏﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ.
ﻣﻘﺎﺗﻞ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن از اﻫﻞ ﺧﺮاﺳﺎن و ﻳﺎ از اﻫﻞ ري اﺳﺖ .در ﻗﺮن دوم ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪ ودر ﺳﺎل 150درﮔﺬﺷﺘﻪ
اﺳﺖ .ﻣﻘﺎﺗﻞ از اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود .ﺷﺎﻓﻌﻲ درﺑﺎرهاش ﺗﻌﺒﻴﺮي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪآﻣﻴﺰ دارد ،ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ» :ﻣﺮدم
در ﺗﻔﺴﻴﺮ ،ﻋﻴﺎل
ﻣﻘﺎﺗﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ".
ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻬﺮان اﻋﻤﺶ ،ﺑﻪ ﻧﻘﻞ رﻳﺤﺎﻧﺔاﻻدب) (1اﺻﻼ اﻫﻞ دﻣﺎوﻧﺪ اﺳﺖ و در ﻛﻮﻓﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه و در
ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ .ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ،و ﻋﻠﻤﺎي اﻫﻞ ﺗﺴﻨﻦ ﻧﻴﺰ او را ﺳﺘﻮدهاﻧﺪ .اﻋﻤﺶ ﺑﻪ ﻟﻄﻴﻔﻪ
ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ .داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻟﻄﺎﺋﻒ او ﻧﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد ،اﻋﻤﺶ درﺣﺪود ﺳﺎل 150ﻫﺠﺮي در ﮔﺬﺷﺘﻪ
اﺳﺖ.
ﻓﺮاء ،ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ زﻳﺎد اﻗﻄﻊ ،از ﻣﻌﺎرﻳﻒ ﻟﻐﻮﻳﻴﻦ و ﻧﺤﻮﻳﻴﻦ اﺳﺖ .ﻧﺎﻣﺶ در ﻛﺘﺐ ادب ﻋﺮﺑﻲ زﻳﺎد ﺑﺮده
ﻣﻲﺷﻮد .ﻓﺮاء ﺷﺎﮔﺮد ﻛﺴﺎﺋﻲ و ﻣﺮﺑﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺄﻣﻮن ﺑﻮده اﺳﺖ .ﺻﺎﺣﺐ رﻳﺎض اﻟﻌﻠﻤﺎء و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺎﺣﺐ
ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﺑﻪ ﺗﺸﻴﻊ وي ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮدهاﻧﺪ .ﻓﺮاء اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ،ﭘﺪرش زﻳﺎد اﻗﻄﻊ در وﻗﻌﻪ ﻣﻌﺮوف ﻓﺦ،
ﻫﻤﺮاه ﺷﻬﻴﺪ ﻓﺦ ،ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻮد .دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ و از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ "اﻗﻄﻊ"ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ.
ﻓﺮاء در ﺳﺎل 207ﻳﺎ 208ﻫﺠﺮي درﮔﺬﺷﺖ.
از اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻪ ﺑﮕﺬرﻳﻢ ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﻪاي ﻛﻪ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺘﺎب ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮدهاﻧﺪ .ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎره
ﺷﺪ ،ﻛﺘﺐ ﺗﻔﺴﻴﺮي ﻛﻪ در ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ از ﺣﺪ اﺣﺼﺎء ﺧﺎرج اﺳﺖ ،ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﻛﺮ
ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮي ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﻲ راﻳﺞ اﺳﺖ اﻛﺘﻔﺎء ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ .ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را از
ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ.
ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻋﺼﺮ اﺋﻤﻪ و ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻏﻴﺒﺖ .ﺑﺴﻴﺎري از اﺻﺤﺎب اﺋﻤﻪ ﻛﻪ
ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ .از ﻗﺒﻴﻞ اﺑﻮﺣﻤﺰه ﺛﻤﺎﻟﻲ ،اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ اﺳﺪي ،ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ
اﻟﺮﺣﻤﻦ ،ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ اﻫﻮازي ،ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻬﺰﻳﺎر اﻫﻮازي ،ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺮﻗﻲ ﻗﻤﻲ ،ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﺷﺎذان
ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري.
ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻏﻴﺒﺖ ﻓﺮاواﻧﻨﺪ .ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻧﺎم ﻛﺘﺐ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻌﺮوف ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ
ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ از ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺸﺘﺮ ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ
ﭘﺎورﻗﻲ:
) (1ﺟﻠﺪ اول ،ﭼﺎپ ﺳﻮم ،ﺻﻔﺤﻪ154
ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ﻬﺮ 396
www.nasimemotahar.com
ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ.
