Page 8 - e-Book Cold Chain

1

บทที่ 1

บทน า

1.1 ที่มาและความส าคัญ
ภาคการผลิตและการส่งออกสินค้าเกษตรไทยมีความส าคัญต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของ

ประเทศ โดยข้อมูลของส านักงานเศรษฐกิจการเกษตรระบุว่า ในปี 2561 ประเทศไทยมีผลิตภัณฑ์มวลรวม

ในประเทศ (Gross Domestic Product : GDP) ภาคการเกษตร จ านวน 1,324,369 ล้านบาท และมีมูลค่า
์
การส่งออกสินค้าเกษตรและผลิตภัณฑที่ส าคัญ จ านวน 1,388,541 ล้านบาท
การประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2559 มีมติเห็นชอบหลักการโครงการพัฒนาระเบียง
ิ
เศรษฐกิจภาคตะวันออกและมอบหมายให้รองนายกรัฐมนตรี (นายสมคิด จาตุศรีพทักษ์) ร่วมกับกระทรวงคมนาคม
ิ
กองทัพเรือ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องพจารณาจัดท าแผนการด าเนินโครงการ โดยมอบหมายให้ส านักงาน
ื่
สภาพฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) ประสานและบูรณาการข้อมูลจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพอ
ั
ื้
ั
ั
จัดท าแผนงานพฒนาระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (พ.ศ. 2560 – 2564) โดยมีแนวทางการพฒนาพนที่ 3
จังหวัดภาคตะวันออก ได้แก่ จังหวัดชลบุรี ระยอง และฉะเชิงเทรา โดยก าหนดให้การเกษตรและเทคโนโลยีชีวภาพ
ี
ุ
เป็นอตสาหกรรมเดิมที่มีศักยภาพ (First S-curve) ซึ่งจะท าให้ในอนาคตจะมการขยายตัวในการพัฒนาโครงสร้าง
ุ
พื้นฐาน การลงทุนจากต่างประเทศ การท่องเที่ยว การขนส่งและโลจิสติกส์ รวมถึงอตสาหกรรมแปรรูปสินค้าเกษตร
ื้
ิ่
ที่จะส่งผลให้มีการเพมอุปสงค์ในการขนส่งสินค้าที่ผลิตในพนที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสินค้าเกษตรและอาหาร
ื่
การบริหารจัดการระบบโลจิสติกส์ของพชผลทางการเกษตรมีความยุ่งยากกว่าสินค้าอน ๆ เนื่องจาก
ื
ื
ธรรมชาติของผลผลิตทางการเกษตรส่วนใหญ่เป็นผลผลิตที่ออกเป็นฤดูกาล โดยเฉพาะพชผักและผลไม้ เมื่อผลผลิต
ั
ุ
ออกสู่ตลาดพร้อมกน ท าให้อปทานล้นตลาด อกทั้งผลผลิตทางการเกษตรเป็นของสด เน่าเสียง่าย จึงจ าเป็นต้อง
ี
อาศัยระบบโลจิสติกส์ที่มีคุณภาพสูง ในการเคลื่อนย้าย จัดเก็บ รวบรวมและกระจายผลผลิต ตลอดจนรักษา
มาตรฐานด้านความสะอาดของผลผลิต ดังนั้น การบริหารจัดการระบบโลจิสติกส์สินค้าเกษตรโดยใช้ระบบโซ่ความ

เย็น (Cold Chain) จึงมีความส าคัญ เนื่องจากเป็นโซ่อปทานที่มีการควบคุมหรือเลือกใช้สภาวะอณหภูมิ ความชื้น
ุ
ุ
สัมพัทธ์ บรรยากาศ สภาพแวดล้อม วิธีการบรรจุหรือบรรจุภัณฑ์ทเหมาะสมกับผลิตผลหรือผลิตภัณฑ์แต่ละประเภท
ี่
ตลอดทั้งโซ่อปทาน ทั้งจากการเก็บเกี่ยว เก็บรักษา แปรรูป บรรจุ ขนส่ง และกระจายสินค้า รวมถึงการบริหาร
ุ
ุ
ื่
จัดการเวลาด าเนินงานในโซ่อปทานให้สั้นที่สุด จะสามารถยืดอายุการเก็บรักษาและรักษาคุณภาพของสินค้าได้ เพอ
ช่วยลดระยะเวลาการขนส่ง ลดการสูญเสียระหว่างเส้นทางจากแปลงปลูกสู่ปลายทาง จนถึงมือผู้บริโภคหรือเข้าสู่

กระบวนการแปรรูป ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

รูปแบบการบริหารจัดการผลผลิตเพอยืดอายุมิให้เน่าเสียเร็วเกินไปเกษตรกรและสถาบันเกษตรกรส่วน
ื่
ื้
ใหญ่ใช้วัสดุอปกรณ์อย่างง่ายที่หาได้ในพนที่ เพื่อลดอณหภูมิของผลผลิตไม่ให้ร้อนเกินไปเท่านั้น เช่น การใช้น้ าแข็ง
ุ
ุ
การใช้กล่องโฟม หรือการใช้ผ้ากระสอบที่มีความชื้นคลุมผลผลิต ฯลฯ ซึ่งรูปแบบเหล่านี้ สามารถลดการเน่าเสียของ
ผลผลิตได้ในระดับหนึ่ง แต่หากมีการน าระบบโซ่ความเย็น (Cold Chain) มาใช้อย่างเหมาะสม โดยเฉพาะในสถาบัน

เกษตรกร ซึ่งถือเป็นกลไกหลักในการรวบรวมและกระจายสินค้าเกษตรไปยังเครือข่ายผู้ประกอบการ/โรงงานแปรรูป

้
โครงการศกษาการจัดท าแนวทางการพัฒนาเพื่อการบรหารจัดการโซความเย็น (Cold Chain) ในสนคาพืชผักและผลไมของสถาบันเกษตรกรในพ้นที่ EEC และจังหวัดใกลเคียง
ิ
ิ
่
ึ
ื
้
้