Page 120 - Münip E-Book

öğrenilen dilin karşı tutumları dil öğrenilmesi süre- lığıdır. Yabancı dil öğrenen kişi, o dile ait kültürün içine
cinin en temel unsurlarından bir tanesidir. Başarılı girmektedir.
bir öğrenci kültürel öğelere karşı meraklı ve açık
olmalı ve sahip olduğu ön yargı ve olumsuz tutum- Dil öğrenmek sadece gramer kurallarını öğrenmekle
larını gözden geçirip değiştirmeye çalışmalıdır. Bu gerçekleşmez. Yabancı bir dili öğrenmenin en güzel
bağlamda öğrenci kendi düşünce, tutum ve davra- yolu kültür aktarımı ile gerçekleşir. Çünkü kültür, bir
nışlarını mutlak doğrular olarak görmemeli, farklı milletin her şeyini kapsar. Bir dili öğrenmek için de dili
değerlere, inançlara ve davranışlara sahip bireyler konuşan topluluğun her şeyini (tarihini, coğrafyasını,
tarafından bunların nasıl değerlendirilebileceğini yaşantısını, değerlerini, yemeklerini, vs.) bilmek gere-
görebilmelidir. Bir anlamda kültürel olarak duy- kir. Dil öğretimini gerçekleştirirken bu kültürel öğele-
gudaşlık kurabilmesidir. Son olarak da öğrenciler rin malzeme olarak kullanılması gerekir. Diğer türlü,
kültürlerarası anlama, karşılaştırma, yorumlama ve dil öğretimi değil de kuralların ezberlenmesi gerçek-
ilişkilendirme becerilerine sahip olmalıdır. Herhan- leşir. Bu da zamanla unutulmaya sebep olur (Okur ve
gi bir kültüre ait sözlü ya da yazılı ifadelerin anlam- Keskin, 2013: 1638).
landırılması, gerek duyulan hallerde kendi kültürü Yabancılara Özbek dili öğretiminde kültür aktarımının
ile ya da başka kültürler ile karşılaştırılması ve bir yapılmadığı durumlarda iletişimde birtakım sorunlar
yorum ortaya koyulmasıdır. Bu beceriler öğrencile- doğmaktadır. Örneğin öpüşme, Türk kültüründe sa-
rin kültürel alan ile ilgili bilgi edinmesi ve kültürel mimiyeti, yakınlığı ve dostluğu ifade etmektedir. Tür-
pratikleri kavrayabilmesidir. Aynı şekilde bu bece- kiye’de genellikle selamlaşırken iki yanaktan öpülür.
rilerin eş zamanlı iletişim anında ortaya çıkan sınır- Ancak Özbekistan’da aynı cinsten iki kişinin birbirini
lılıklar içerisinde kullanılarak, iletişimin başarılı bir yanağından öpmesi hoş karşılanmamaktadır. Buna
şekilde gerçekleştirilmesidir. Kültürlerarası bir kar- karşın İran ve Arap ülkelerinde insanlar birbirlerini üç
şılaştırmanın amacı asla belirli bir kültürü diğerinin defa yanaktan öpmektedirler. Bunun yanında Özbek
üstüne çıkartmak ya da aşağılamak değildir, aksine kültüründe insanlar birbiri ile konuşurken saygı ifa-
kültürlerarası farklılıkları öğrenilen dil içerisinde desi olarak “siz, biz” 3. teklik kişi zamirini kullanarak
anlamlandırmak olmalıdır. Genel inanışın aksine, iletişim kurarlarken; Türkiye’de “sen, ben” şeklinde
çok kültürlülük çok ülke görmüş olmak ile ilgili bir konuşulur. Bu örneklerde de görüldüğü üzere kültürel
kavram değildir. Yabancı dil öğretmenlerinin ka- farklılıklar insanlar arasındaki iletişimi etkilemektedir.
falarındaki sorulardan bir tanesi de öğrettiği dilin Bu nedenle Özbekçeyi yabancı dil olarak öğretirken
konuşulduğu ülkeye gitmeden tam anlamıyla o dile kültüre ait bu özellikleri aktarmak Özbek dilinin daha
veya o kültüre hâkim olup etkin bir şekilde öğretip sağlıklı bir şekilde öğrenimine de katkı sağlayacaktır.
öğretemeyecekleridir. Öğrencilerden bir tanesinin Kültür, çeşitli materyaller yoluyla aktarılabilir. Öz-
ifadesi ile “Eğer bir İngilizce öğretmeni tam anla- bekçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan
mıyla İngilizce öğretiyorum demek istiyorsa hedef
kültüre maruz kalmalıdır.” Bu tarz bir ifade ile karşı- metinler, kültür aktarımının en önemli araçlarından-
dır. Kelimeler boş semboller değildir, onların arka
laştığınızda başlangıçta doğruluk payı olduğunu dü-
şünebilirsiniz. Ancak öğretmenlerimiz, çoğu benzer planında bir kültür dünyası vardır. Bu kültür dünyası
sosyo-ekonomik sınıf içerisindeler ve birçoğu hedef bilinmeden kelimeler tam anlamıyla kavranamaz, bu
açıdan yabancılara Özbek dili öğretiminin temel ilke-
kültürün yaşandığı ülkeleri ziyaret etme fırsatına sa-
hip değil. Bu yaklaşım doğru olsa bile, dil eğitimin- lerinden biri; dil ile birlikte kültürün de verilmesidir.
de kültürün rolünü sadece yabancı bir ülke ile ilgili Bu nedenle kelimelerin örülmesiyle oluşan metinle-
bilgi aktarımı ile sınırladığı için geçerli bir yaklaşım rin; kültür aktarımının önemli bir parçası olduğu göz
olamaz. ardı edilmemeli ve metinlerin seçiminde rastgele bir
tutum izlenmemelidir. Yazılı metinlerin dışında sözlü
Yabancılara Özbek dili öğretimi, Özbek kültürünün öğ- kültür ürünlerinin kullanılması da Özbekçenin yaban-
retilmesi amacını taşımaktadır. Çünkü dil, kültür akta- cı dil olarak öğretilmesinde önemlidir. Sözlü kültür
rıcısıdır. Özbekçenin yabancı dil olarak öğretilmesinin ürünleri, öğrenme ortamını renklendirirken kişinin
ana dil olarak öğretilmesinden farklı ve zor yönü, Özbek öğrendiği dille ilgili farkındalık kazanmasını sağlaya-
dilini öğrenen yabancıların Özbek kültürüne olan uzak- bilmektedir. Özbek kültürünü yansıtan efsaneler, fık-

118 2021/1