Page 121 - Münip E-Book

ralar, deyimler, atasözleri, maniler ve bilmeceler gibi Başka bir deyişle dildeki göstergelerin değişik ortamlar-
sözlü geleneğin ürünleri, Özbek dilini öğrenen yaban- da, yerinde ve zamanında anlamlı olarak kullanılmasını
cı öğrencilerin dikkatini çekmekte, Özbek kültürünü gerektirmektedir.” Aktaş konu ile ilgili olarak bu yeti-
aktarmada önemli roller üstlenmektedir. nin yalnızca dil bilimsel ve toplum bilimsel iletişim ve
etkileşim kurallarını değil, aynı zamanda iletişim olay-
Suriyeli mültecilere Türkçe öğreten elemanların sözlü ları etkileşim işlemlerinin bağlam ve içeriğinin temeli-
kültür geleneğinden ustaca yararlanmaları bu açıdan ni oluşturan kültürel kuralları ve bilgileri de içerdiğini
büyük bir önem taşımaktadır (Gün, 2015:123124).
belirtmektedir.
Yabancılara Özbek dili öğretiminde amaç, yalnızca bir- Kültürler arası yaklaşımla yabancı dil olarak Türkçe
takım kelimeleri öğretmek değildir. Kişiye dili, Özbek öğretimi yaparken kültürel unsurların gerek öğretim
kültürünü yeterli ölçüde kazandırmaktır. Çünkü Özbek esnasında gerekse kullandığımız materyallerde bulun-
dilini severek, isteyerek öğrenen bir yabancı, Özbekis- ması zorunludur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta
tan’ın kültür elçisi durumuna gelmektedir. Dolayısıyla, hangi kültürel unsurların aktarımının yapılacağıdır. Yani
yabancılara Özbekçeyi öğretirken hem dilimizi zorlaş- biz yabancı dil olarak Türkçe öğretimi yaparken hangi
tırmadan öğretmeli ve sevdirmeliyiz hem de oluşturaca- kültürel değerlerimizi aktaracağız? Geçmişte kalmış kül-
ğımız metinlerde (Temel düzeyde birçok metin oluştu- türel değerlerimizi mi yoksa sokakta yaşayan ve son yıl-
rulmak zorundadır. Özbek çocuğuna en basit gelen me- larda yabancı kültürlerden çok fazla etkilenerek oluşmuş
tinler bile Özbek dilini öğrenen bir yabancı için oldukça kültürel unsurları mı aktaracağız? Kültür aktarımını dil
zor olabilir.) Özbek kültürünü iyi yansıtmalıyız. Bunları eğitiminin bir parçası olarak değerlendiren Aslan’a göre
yaparken de günümüz Özbek insanının çevresiyle kur- (2007: 118); bu aktarımın ölçüsü iyi ayarlanmalıdır.
duğu iletişim birinci planda olmalıdır. Çünkü dil öğreti- Kültür aktarımı hem öğrenilen yabancı dilin ait olduğu
mi, yaşantıların kazandırılması demektir.
toplumları tanıtıcı nitelikte olmalı hem de başka kültür-
Kültürü oluşturan unsurları düşündüğümüzde öğ- lerin özelliklerini sunan bir yapıda olmalıdır. Türkçe öğ-
retmek için karşımıza çok geniş kapsamlı bir birikim, retimi esnasında kültürler arası yaklaşımdan hareketle
uygulama ve yaşantılar çıkacaktır. Bu nedenle yabancı- aktarılacak olan kültürel unsurlarda bir sıra gözetilmeli
lara Özbek dili öğretimi esnasında kültürümüzü oluş- ve kendi kültürümüze ait olan unsurların kullanım sık-
turan bütün unsurları vermek mümkün olmayacaktır. lığına göre yer verilmesine dikkat edilmelidir. Kültür
Ülker’in Byram ve Risager’den yaptığı aktarıma göre yabancı dil öğretiminde dilden ayrı tutulan bir unsur
yabancı dil öğretiminde kültür aktarımının büyük öne- olarak görülmemeli ve yabancı dil öğretiminin bir par-
mi vardır; fakat kültür çok kapsamlı bir olgu olduğu çası olmalıdır. Sınıf ortamında öğrencilere özellikle vur-
için ve yabancı dil öğrenenler yine de daha çok dilin gulamamız gereken nokta dilin bir araç, kültürün ise bir
dizgesel yapılarına odaklı olduklarından kültür başlığı mesaj olduğudur.
altında öğrenciye verilebilecek olan şeyler öğrencinin
dili anlamasına yardımcı olacak nitelikte olmalıdır. Ta- Dünya memleketleri birbirleri ile yaptığı türlü siyasî,
rih, günlük yaşam ve rutinler, alışveriş, yiyecek-içecek, ekonomik, turizm, eğitim vb. alışverişlerin sonucunda
gençlik kültürü (moda, müzik vb.), okul ve eğitim, ister istemez farklı kültür kapılarının açılması gerek-
coğrafya, aile yaşantısı, sosyal şartlar, festivaller, gele- liğini görmektedirler. Örneğin: Avrupa Birliği hedefi
nek görenekler, turizm ve seyahat, iş hayatı ve işsizlik dışında yurtdışına gönderilen, giden birçok öğrenci
gibi konular yabancı dil öğrenenlere kültür bağlamın- ve görevlilerin karşı kültürü öğrenmeleri konusun-
da öncelikle öğretilmesi uygun olan konulardır (Ülker, da ne kadar ihtiyaç hissettikleri bilinen bir gerçektir.
2007: 16-17). Erasmus, Comenius, vb. gibi Avrupa Birliği projeleri
kapsamında birçok öğrenci yurtdışına gitmekte veya
Yabancı dil olarak Türkçe öğretimini de ele alacak olur- ülkelere farklı kültürlerden öğrenciler gelmektedir.
sak bu konuda önemli olan unsurların başında iletişim- Bunların sadece ilgili ülkenin dilini öğrenmiş olmaları
sel yetiyi kazandırmak gelmektedir. Tahsin Aktaş’a göre yetmemektedir. Hangi durumda, neyi nasıl kullanmak
(2004: 46); iletişimsel yeti, “Bir dil toplumu ile iletişim gerekliliği sadece yalın bir dil ile mümkün olmamak-
kurmak için gerekli bilgilere ve bunların kullanılması tadır. İlgili ülkenin kültürüne ait bazı kalıpların, ifade-
için gerekli becerilere sahip olma anlamına gelmektedir. lerin veya davranış biçimlerinin öğrenilmesi sağlıklı

2021/1 119