Page 118 - Münip E-Book

bancı dil öğretiminde kültür, konuşma, dinleme, yazma, değildir. 20 yy.’ın ikinci yarısında ortaya çıkan İletişim-
okuma dışında kabul edilebilecek beşinci bir beceri de- sel Dil Öğrenme (Comunicative Language Learning)
ğildir. Aksine, kültür etkili ve anlamlı bir iletişim yeter- yöntemi ile birlikte dilin sosyal ve kültürel olarak uygun
liğine sahip olmak için dil öğrenimi sürecinin başından bir şekilde kullanılması ön plana çıkmıştır. Dil ise en ya-
sonuna kadar içindedir. Ancak şurası unutulmamalıdır: lın haliyle insanların duygu ve düşüncelerini anlatmak
etkili bir iletişimin olabilmesi için anlamak; anlamak için kullandıkları kendine özgü kuralları olan iletişim
için dilini öğrendiğimiz veya konuştuğumuz tarafın ye- sistemidir. Dil ve kültür toplumların hayatını şekillen-
rine kendimizi koymamız gerekmektedir. Kültür öğreti- diren birbirlerini tamamlayan olgulardır ve dil öğretimi
mi demek hedef dilin konuşulduğu toplum veya ülkeyle süreci içerisindeki önemi literatürde birçok defa kayde-
ilgili bilgi aktarımında o dilin konuşulduğu ortamlarda dilmiştir.
karşı dilin nasıl kullanılması gerektiği olmalıdır. Dil öğ-
retirken kültürel unsurları dışarıda tutup sadece dilsel Kültürel Yeterlik ve Kültürlerarası Alan Başarılı bir
sembolleri öğretirsek öğrenciler bu sembollere farklı şekilde dil öğrenilmesinin gerçekleşebilmesi için dil
anlamlar yükleyebilirler. Örneğin: Özbek dilindeki : bilgisel yeterlik, iletişimsel yeterlik ve kültürel yeterlik
“Bir kun tuz totting uyga qirq kun salom ber(Bir gün tuz gibi temel birtakım yeterliliklerin öğrenci tarafından
tattığın eve kırk gün selam ver.)” deyimi dilsel öğe ola- başarılması gerekmektedir (Alptekin, 2002; Çakır,
rak öğrenilebilir fakat bu deyimin altında yatan kültü- 2006). Yabancı dilde etkili iletişimin gerçekleşmesi
rel özelliği anlayabilmesi için ananevî Özbek kültürünü için sadece başarılı bir bilgi akışı yeterli olmayabilir.
bilmesi gerekir. Kültürün dil öğretimi içerisinde yer al- Buna ilave olarak öğrencinin karşısındaki kişinin kül-
masının öğrencilere bazı önemli davranışlar kazandıra- türel olarak bakış açısını kavrama ve gerek duyulan
bileceği bilinmektedir. Bu sayede öğrenciler hedef kül- yerlerde ortaya çıkabilecek problemleri öngörme ve
türe ait yaşam biçimleri konusunda bilgi sahibi olurlar; ortadan kaldırma yeteneğine sahip olması gereklidir.
cinsiyet, sosyal sınıf ve sosyal konum gibi değişkenlerin Bu bağlamda, kültürel yeterlik de bir sistem içerisinde
insanların konuşma ve davranışlarına yansımalarının bir araya gelmiş bireylerin kültürlerarası etkileşim içe-
nasıl olduğunu kavrarlar; hedef kültürdeki ve kendi risinde uyumlu bir şekilde yaşamaya devam etmelerini
kültürlerindeki benzer durumlarda nasıl tepki verilmesi sağlayan bir dizi davranış, tutum ve politikalar bütü-
gerektiği gibi konularda karşılaştırma yapabilmeyi kaza- nüdür. Günlük hayatımızda bir kişi ile konuşurken sa-
nırlar. Hedef dilde kullanılan dilsel ve kültürel öğelerin dece duygu, düşüncelerimizi aktarmakla kalmayız aynı
birbiriyle ilişkilerini anlayabilmelerine yardımcı olunur. zamanda, konuştuğumuz kişiyi hem bağımsız bir birey
Ayrıca hedef kültüre karşı merak uyandırıp bu merakı olarak hem de toplumsal bir grubun parçası olarak gö-
gidermek ve empati kurmalarını sağlamak gibi davranış- rürüz. Konuştuğumuz kişinin milliyeti, cinsiyeti, mes-
lar, dil ve kültür öğretimi sürecinde öğrencilere kazandı- leği, eğitim durumu ve benzer birçok sosyokültürel
rılabilir. Bütün bu süreçte öncelikle kültürün dinamik özelliği konuşmamıza yansır.
yönüne dikkat çekmek gerekmektedir. Öğrencilerin ya-
bancı dile ait kültür bilgisini geliştirmelerine kültürel ye- Özü itibarı ile herhangi bir dili yabancı veya ikinci dil
olarak öğrenen öğrencilerin kendisinin ve konuştuğu ki-
terlik açısından ihtiyaçları vardır; ancak hedef kültürün
gerektirdiği davranış ve kültürel iletişim becerilerini de şinin kimliklerinin farkında olarak o dili konuşan diğer
geliştirmeleri önemsenmelidir. Kendi kültürleri kadar bireyler ile eşit şekilde iletişim kurabilmesidir. Bu şekilde
konuşmacılar sadece bilgi paylaşımı yapmakla kalmayıp
hedef kültürün dinamik yapısını anlayabilecek bir far-
kındalık geliştirmeleri de göz ardı edilmemelidir. aynı zamanda başka dilleri konuşan ve başka kültürlere
sahip insanlarla ortak bir paydada insani ilişkiler geliş-
Küreselleşen dünya düzeni içerisinde kültür kavramı tirerek ‘kültürlerarası konuşmacı’ olurlar. Kültürlerara-
her ne kadar önemini kaybediyor gibi görünse de aslın- sı alan içerisine dâhil etmemiz gereken kavramların ve
da tam tersine kültürler ve kültürlerarası iletişim daha becerilerin neler olduğuna dair farklı görüşler olmasına
da önem kazanmaktadır. Küreselleşme ve kültür ilişkisi- rağmen Byram (1997) tarafından ortaya konulan model
nin en belirgin şekilde görüldüğü alanlar arasında küre- genel olarak kabul görmüştür. Buna göre kültürel alanı
selleşme sürecinin vazgeçilmez bir parçası olan dil öğre- oluşturan kavramlar şunlardır: (a) kültür ile ilgili bilgi,
timi ilk sıralarda yer almaktadır. Genel anlamda eğitim, (b) kültürlerarası farkındalık, (c) kültürlerarası tutum,
özellikle de dil eğitimi sosyokültürel yapıdan bağımsız (d) kültürlerarası karşılaştırma, yorumlama ve ilişkilen-

116 2021/1