Page 113 - สุขศึกษาทช21002.indd

104

1.1. การตมกินตางน้ํา คือ การตมใหเดือดกอนแลวตมดวยไฟออน ๆ อีก 10

นาที หลังจากนั้นนํามากินแทนน้ํา

1.2. การตมเคี่ยวคือ การตมใหเดือดออน ๆ ใชเวลาตม 20-30 นาที

1.3. การตม 3 เอา 1 คือ การตมจากน้ํา 3 สวน ใหเหลือเพียง 1 สวน ใชเวลา

ตม 30-45 นาที

2. การชง เปนการสกัดตัวยาสมุนไพรดวยน้ํารอน ใชกับสวนที่บอบบาง เชน ใบ
ดอก ที่ไมตองการโดนน้ําเดือดนาน ๆ ตัวยาก็ออกมาได วิธีการชง คือ ใหนํายาใสแกวเติมน้ํา

รอนจัดลงไป ปดฝาแกวทิ้งไวจนเย็น ลักษณะนี้เปนการปลอยตัวยาออกมาเต็มที่
3. การใชน้ํามัน ตัวยาบางชนิดไมละลายน้ํา แมวาจะตมเคี่ยวแลวก็ตาม สวนใหญ

ยาที่ละลายน้ําจะไมละลายในน้ํามันเชนกัน จึงใชน้ํามันสกัดยาแทน แตเนื่องจากยาน้ํามันทา

แลวเหนียว เหนอะหนะ เปอนเสื้อผา จึงไมนิยมปรุงใชกัน

4. การดองเหลา เปนการใชกับตัวยาของสมุนไพรที่ไมละลายน้ํา แตละลายไดดีใน

เหลาหรือแอลกอฮอล การดองเหลามักมีกลิ่นแรงกวายาตม เนื่องจากเหลามีกลิ่นฉุน และหาก

กินบอย ๆ อาจทําใหติดเหลาได จึงไมนิยมกินกัน จะใชตอเมื่อกินยาเม็ดหรือยาตมแลวไมไดผล

5. การตมคั้นเอาน้ํา เปนการนําเอาสวนของตนไมที่มีน้ํามาก ๆ ออนนุม ตําแหลก

งาย เชน ใบ หัว หรือเหงา นํามาตําใหละเอียด และคั้นเอาแตน้ําออกมา สมุนไพรที่ใชวิธีการนี้

กินมากไมไดเชนกัน เพราะน้ํายาที่ไดจะมีกลิ่นและรสชาติที่รุนแรง ตัวยาเขมขนมาก ยากที่จะ

กลืนเขาไปที่เดียว ฉะนั้นกินครั้งละหนึ่งถวยชาก็พอแลว

6. การบดเปนผง เปนการนําสมุนไพรไปอบหรือตากแหงแลวบดใหเปนผง สมุนไพร

ที่เปนผงละเอียดมากยิ่งมีสรรพคุณดี เพราะจะถูกดูดซึมสูลําไสงาย จึงเขาสูรางกายได

รวดเร็ว สมุนไพรผงชนิดใดที่กินยากก็จะใชปนเปนเม็ดที่เรียกวา "ยาลูกกลอน" โดยใชน้ําเชื่อม

น้ําขาวหรือน้ําผึ้ง เพื่อใหติดกันเปนเม็ด สวนใหญนิยมใชน้ําผึ้งเพราะสามารถเก็บไวไดนานโดย

ไมขึ้นรา

7. การฝน เปนวิธีการที่หมอพื้นบานนิยมกันมาก วิธีการฝน คือ หาภาชนะใสน้ํา

สะอาดประมาณครึ่งหนึ่งแลวนําหินลับมีดเล็ก ๆ จุมลงไปในหินโผลเหนือน้ําเล็กนอย
นําสมุนไพรมาฝนจนไดน้ําสีขุนเล็กนอย กินครั้งละ 1 แกว

อยางไรก็ตาม การแปรรูปผลิตภัณฑสมุนไพร ควรแปรรูปในลักษณะอาหารหรือ
เครื่องใชที่ไมจัดอยูในประเภทยารักษา คือ ไมมีสรรพคุณในการรักษาหรือปองกัน บรรเทา

สุขศึกษา พลศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21002 113
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์