Page 114 - สุขศึกษาทช21002.indd

105

บําบัดโรค เนื่องจากผลิตภัณฑประเภทยาจะตองผานการตรวจสอบที่มีมาตรฐานสูงและถูกตอง

มีผูชํานาญการที่มีคุณวุฒิในการดําเนินการดวย

ลักษณะของผูที่จะประกอบอาชีพผลิตภัณฑสมุนไพรในการปรุงผลิตภัณฑจากสมุนไพร

ผูปรุงจําเปนตองรูหลักการปรุงผลิตภัณฑจากสมุนไพร 4 ประการ คือ

1. เภสัชวัตถุ ผูปรุงตองรูจักชื่อและลักษณะของเภสัชวัตถุทั้ง 3 จําพวก คือ พืชวัตถุ

สัตววัตถุ และธาตุวัตถุ รวมทั้งรูป สี กลิ่นและรสของเภสัชวัตถุนั้นๆ ตัวอยางเชน กะเพราเปนไม

พุมขนาดเล็ก มี 2 ชนิด คือ กะเพราแดงและกะเพราขาว ใบมีกลิ่นหอม รสเผ็ดรอน หลักของ

การปรุงยาขอนี้จําเปนตองเรียนรูจากของจริง

2. สรรพคุณเภสัช ผูปรุงตองรูจักสรรพคุณของยา ซึ่งสัมพันธกับรสของสมุนไพร
เรียกวา “รสประธาน” แบงออกเปน

2.1. สมุนไพรรสเย็น ไดแก ยาที่ประกอบดวยใบไมที่รสไมเผ็ดรอนเชน เกสร

ดอกไม สัตตะเขา (เขาสัตว 7 ชนิด) เนาวเขี้ยว (เขี้ยวสัตว 9 ชนิด) และของที่เผาเปนถาน

ตัวอยางเชน ยามหานิล ยามหากาฬ เปนตน ยากลุมนี้ใชสําหรับรักษาโรคหรืออาการผิดปกติทาง

เตโชธาตุ (ธาตุไฟ)

2.2. สมุนไพรรสรอน ไดแก ยาที่นําเอาเบญจกูล ตรีกฏก หัสคุณ ขิงและขามาปรุง

ตัวอยางเชน ยาแผนโบราณที่เรียกวา “ยาเหลืองทั้งหลาย” ยากลุมนี้ใชสําหรับรักษาโรคและอาการ

ผิดปรกติทางวาโยธาตุ (ธาตุลม)

2.3. สมุนไพรรสสุขุม ไดแก ยาที่ผสมดวยโกฐ เทียน กฤษณา กระลําพัก ชะลูด

อบเชย ขอนดอก และแกนจันทนเทศ เปนตน ตัวอยางเชน ยาหอมทั้งหลาย ยากลุมนี้ใชรักษา

ความผิดปรกติทางโลหิต

นอกจากรสประธานของสมุนไพรดังที่กลาวนี้ เภสัชวัตถุยังมีรสตางๆ อีก 9 รสคือ

รสฝาด รสหวาน รสเบื่อเมา รสขม รสมัน รสหอมเย็น รสเค็ม รสเปรี้ยวและรสเผ็ดรอน ในตํารา

สมุนไพรแผนโบราณบางตําราไดเพิ่มรสจืดอีกรสหนึ่งดวย

3. คณาเภสัช ผูปรุงสมุนไพรตองรูจักเครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ

มากกวา 1 ชนิด ที่นํามารวมกันแลวเรียกเปนชื่อเดียว ตัวอยางเชน

ทเวคันธา หมายถึง เครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ 2 ชนิด คือ ราก

บุนนาคและรากมะซาง

ตรีสุคนธ หมายถึง เครื่องสมุนไพรที่ประกอบดวยเภสัชวัตถุ 3 ชนิด คือ ราก
อบเชยเทศ รากอบเชยไทย และรากพิมเสนตน

114 สุขศึกษา พลศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนต้น : ทช21002
ส�ำนักงำน กศน.จังหวัดกำฬสินธุ์