Page 86 - STK Mot so van de co ban ve che dinh cac giai doan co y thuc hien toi pham va dong pham trong LHS VN

85

hành vi phạm tội là ngƣời xúi giục, mà không có ngƣời thực hành. Cũng có

quan điểm cho rằng, không có ngƣời thực hành thì không có ngƣời xúi giục.
Trong quyển “Cá thể hoá hình phạt trong Luật hình Xô viết”, Karpetx đã

viết:“Không có kẻ thực hành thì không có tội phạm, và như vậy thì không có cả
hình phạt đối với kẻ cộng phạm”.

Tuy nhiên, để đảm bảo nguyên tắc phân hoá trách nhiệm hình sự, không

còn cách nào khác ngoài việc chấp nhận một ngoại lệ. Tức là, dù họ không đủ
các đặc điểm của chủ thể đặc biệt song họ vẫn bị xem là ngƣời thực hành thực
hiện một tội phạm riêng lẻ. Có nhƣ thế chúng ta mới có đủ cơ sở pháp lý để

truy cứu trách nhiệm hình sự đối với loại ngƣời này.

Ngƣời thực hành giữ vai trò quan trọng trong vụ án đồng phạm nhƣ định
tội, lƣợng hình, xác định giai đoạn phạm tội...Nói các khác, ngƣời thực hành và

hành vi của họ quyết định tính nguy hiểm cho xã hội của vụ án đồng phạm.
Tuy nhiên, không phải mọi trƣờng hợp đều nhƣ vậy. Trong một số trƣờng hợp,

ngƣời xúi giục hoặc ngƣời giúp sức lại nguy hiểm hơn ngƣời thực hành. Ví dụ:
A vốn là một thanh niên lao động, hiền lành. B là một ngƣời trộm cắp chuyên
nghiệp, có nhiều tiền án. A đã rủ B đi chơi nhiều lần và lần nào cũng trả mọi

chi phí cho cả hai. Dần dần xem ra đã thân, A đã gợi ý để có tiền ăn tiêu cần
phải thực hiện hành vi trộm cắp. B vốn rất lạ về chuyện này nên khi nghe thế,

B từ chối ngay. A không chịu thua, thuyết phục bằng mọi cách và chỉ cho B
những hành vi trộm cắp tinh vi của mình. B cảm thấy trộm cắp là một cách
kiếm tiền rất dễ và thực hiện hành vi phạm tội nhƣng do quá vụng về nên chủ

nhà đã phát hiện và bắt đƣợc. Xét về mặt nhân thân lẫn hành vi thì rõ ràng A
nguy hiểm cho xã hội hơn B.

Hành vi của mỗi ngƣời đồng phạm có thể có mức độ ảnh hƣởng khác

nhau đối với hậu quả của tội phạm. Song với vai trò là hành vi trung tâm, hành
vi của ngƣời thực hành luôn là nguyên nhân trực tiếp làm phát sinh hậu quả của

tội phạm, còn hành vi của những ngƣời đồng phạm khác chỉ có thể là nguyên
nhân gây ra hậu quả của tội phạm nếu chúng tồn tại trong mối liên kết với hành
vi thực hiện tội phạm của ngƣời thực hành và phải thông qua hành vi của ngƣời

khác mới gây ra đƣợc hậu quả của tội phạm. Chính vì vậy, hành vi của những
ngƣời khác trong đồng phạm (hành vi của ngƣời tổ chức, ngƣời xúi giục, ngƣời

giúp sức) thƣờng xảy ra trƣớc hành vi của ngƣời trực tiếp thực hiện tội phạm.

Nhƣ vậy, hành vi thực hành là hành vi trung tâm, vì thiếu hành vi thực
hành tội phạm thì không có đồng phạm; còn nếu thiếu hành vi xúi giục, giúp

sức hay hành vi tổ chức, nhƣng có hành vi đồng thực hành thì vẫn có đồng