Page 90 - STK Mot so van de co ban ve che dinh cac giai doan co y thuc hien toi pham va dong pham trong LHS VN

89

2. Người tổ chức

Khái niệm ngƣời tổ chức đƣợc đề cập trong Quốc triều Hình luật, Hoàng

Việt luật lệ với các tên gọi ngƣời khởi xƣớng, ngƣời đứng đầu, kẻ chủ mƣu,
ngƣời tạo ý đầu tiên. Các văn bản pháp luật hình sự của nƣớc ta đƣợc ban hành

sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 cho đến trƣớc khi pháp điển hóa lần thứ
nhất Bộ luật hình sự năm 1985 quy định về ngƣời tổ chức với các tên gọi chủ

mƣu, cầm đầu, tổ chức, chỉ huy.

Khoản 2 Điều 17 Bộ luật hình sự năm 1985 cũng nhƣ khoản 2 Điều 20
Bộ luật hình sự năm 1999, Khoản 3 Điều 17 Bộ luật hình sự năm 2015 quy

định về ngƣời tổ chức nhƣ sau: Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ
huy việc thực hiện tội phạm. Quy định này là sự đúc kết từ thực tiễn đấu tranh
chống tội phạm ở Việt Nam.

Mặc dù khái niệm ngƣời tổ chức đƣợc ghi nhận bằng định nghĩa pháp lý,
tuy nhiên trong khoa học luật hình sự vẫn có quan niệm khác về khái niệm
ngƣời tổ chức có thể phạm tội độc lập và trong trƣờng hợp này có trách nhiệm

hình sự vẫn phải đƣợc đặt ra, mặc dù ngƣời tổ chức không phải là ngƣời đồng
phạm. Nhƣ vậy khái niệm ngƣời tổ chức thực hiện tội phạm phải bao gồm hai

trƣờng hợp: ngƣời tổ chức trong đồng phạm và ngƣời tổ chức thực hiện tội
phạm trong trƣờng hợp phạm tội độc lập (nhƣ các tội: tổ chức đánh bạc hoặc
gá bạc (Điều 322 Bộ luật hình sự năm 2015), tổ chức tảo hôn (Điều 183 Bộ

luật hình sự năm 2015), tổ chức ngƣời khác trốn đi nƣớc ngoài và ở lại nƣớc
ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân (Điều 121 Bộ luật hình sự năm

2015)....Theo đó, ngƣời tổ chức bao gồm các dạng nhƣ chủ mƣu, cầm đầu, chỉ
huy nhóm đồng phạm trong việc thực hiện tội phạm cụ thể.

- Người chủ mưu là ngƣời chủ động gây ra tội phạm, gợi ra những âm

mƣu, phƣơng hƣớng hoạt động phạm tội. Ví dụ: muốn có tiền tiêu xài nên A đã
rủ các bạn của mình về cƣớp nhà mình. Đây là ý tƣởng do A nêu ra vì không ai
khác hơn A hiểu rõ gia đình, cha mẹ mình. Sau khi sắp xếp mọi việc, A không

tham gia cƣớp mà để các bạn mình tiến hành. A bị xem là ngƣời chủ mƣu trong
vụ phạm tội này.

Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1985, năm 1999 hay năm 2015, cũng nhƣ

các văn bản hƣớng dẫn thi hành Bộ luật hình sự không giải thích thuật
ngữ:“người chủ mưu”. Xong từ thực tiễn hiện nay đều thống nhất cho rằng:

ngƣời chủ mƣu là ngƣời chủ động về mặt tinh thần gây ra tội phạm, có sáng
kiến thành lập băng nhóm tội phạm, đề xuất những âm mƣu và vạch ra đƣờng