Page 143 - SCK Mot so va de ve thua ke theo quy dinh cua phap luat VN

để lại di sản chết.

Đây là nguyên tắc quan trọng và cơ bản đối với pháp luật thừa kế nói сhung

và thừa kế thế vị nói riêng. Sở dĩ như vậy vì thừa kế là sự chuyển dịch tài sản từ
người chết sang cho người đang sống. Nếu người thừa kế không còn sống vào

thời điểm mở thừa kế thì việc chuyển dịch tài sản sẽ mất đi tính chất và ý nghĩa
của việc thừa kế.

Nguyên tắc này được quy định cụ thể tại Điều 613 BLDS năm 2015: "Người

thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra
và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại
di sản chết".

Theo đó, có hai vấn đề cần được hiểu rõ khi tiếp cận nguyên tắc này. Đó là
hiểu như thế nào về điều kiện người thừa kế thế vị "phải còn sống vào thời điểm
mở thừa kế" và "một thai nhi sẽ được thừa kế thế vị trong trường hợp nào".

Quy đinh điều kiện người thừa kế phải còn sống vào thời điểm mở thừa kế
được coi là điều kiện cần, phản ánh năng lực chủ thể của người thừa kế. Tuy
nhiên, một người còn sống vào thời điểm mở thừa kế không đồng nghĩa với việc

người đó có đủ năng lực chủ thể thừa kế. Nói khác đi, đây chỉ là điều kiện cần
chứ khôngs phải là điều kiện đủ của người thừa kế theo pháp luật Việt Nam. Một

người đang sống có thể không có năng lực chủ thể thừa kế trong một số trường
hợp nhất định theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại khoản 2 và khoản 3
Điều 16 BLDS năm 2015:

“2. Mọi cá nhân đều có năng lực pháp luật như nhau.

3. Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân có từ khi người đó sinh ra và chấm
dứt khi người đó chết”.

Khái niệm "chết" được nói đến ở đây bao gồm chết theo nghĩa sinh học và

chết khi bị tuyên bố chết theo Điều 71 BLDS năm 2015. Điều đáng lưu ý là nếu
cá nhân thuộc diện những người không được quyền hưởng di sản do vi phạm

khoản 1 Điều 621 BLDS năm 2015 thì dù còn sống cũng không được hưởng di
sản thừa kế thế vị. Như vậy, sự sống sinh học của một cá nhân không phải là điều
kiện cần và đủ cho năng lực thừa kế của chủ thể đó và việc một cá nhân mất năng

lực chủ thể thừa kế chỉ xảy ra trong một số trường hợp cụ thể do pháp luật quy
định và chỉ có hiệu lực trong mối quan hệ pháp luật thừa kế. Do vậy, khi tiếp cận

nguyên tắc này cần xác định chính xác điều đó để tránh tình trạng chia thừa kế
thế vị sai do xác định sai diện thừa kế.

141