Page 31 - مجله_ی_نوابت،_شماره_ی_۴_نقد،_مهر_۱۳۹۹
P. 31
در اهـواز محالت خروسـیه ،لشـکرآباد ،رفیش، تخصیـص یافـت کـه هـدف از آن بـه صراحـت
عبـاره ،کـوی یوسـفی ،حصیرآبـاد ،چهارصـد ای نگونـه بیـان شـده بود« :پـاک کردن حاشـی هها
دسـتگاه و ، ...نا‌مهایـی بود‌هانـد کـه سـال 1352 و زاغ ههـا»– بخوانیـد دیگـری شـهر ایـران مدرن
قرعـ هی «دیگربودگـی» بـه نـام آنهـا افتـاد و بـه
عنـوان محالت «حاشی هنشـین» معرفـی شـدند. -؛
در ایـن بین گزار‌هی متمایزکننده شـهر از ناشـهر تـا اوایـل دهـ هی ،50طر حهـای جامـع بـرای
«مسـکن» معرفـی شـد .جالـب ای نکـه در اهواز، 37شـهر ایـران تدویـن شـد کـه نتیجه آنهـا -به
محلاتـی بـه عنـوان حاشـیه بازنمایی شـدند ،که ماننـد طـرح جامـع اهـواز -تعییـن جغرافیاهای
10سـال پی شتـر ( )1342در طـرح جامـع دکتـر خـودی از دیگـران در 37شـهر بـود .امـا ایـن
ادیبـی ،از نقشـه شـهر حـذف شـده بودنـد؛ بـه فضاهـا (جغرافیای دیگـران) باید شـاخ صبندی
سـخنی ،طـرح حاشی هنشـینان به هـدف «توجیه» و نا‌مگـذاری کـرد تـا بـه صورت»ابـژه» در بیایند
طـرد و حذف آن جغرافیاها انجـام گرفته بود .آن و نـگاه علـوم متفـاوت را به سـمت آنها معطوف
محالت 10سـال پیش به حذف محکـوم بودند سـاخت .ماننـد ابـژ‌هی دیوانـگان (فوکـو) یـا
ولی تـا (1352طرح حاشی هنشـینان) طول کشـید ابژ‌هی شـرق (سـعید) یـا ابژ‌هی سیا‌هپوسـت (فن
تـا «مسـکن مـدرن» قوت گیـرد و در مقـام عامل تونـن) و ...زیـرا تنهـا بـه واسـط هی ابژ‌هسـازی
اسـت کـه اعمـال قـدرت و سـلطه بـر دیگـران
حـذف دیگـران ظاهر شـود. امکا نپذیـر م یشـود .بنابرایـن در سـال ،1352با
در پی شگفتـار طر حهـای حاشی هنشـین آمـده معرفـی دیگـران به عنـوان «حاشـیه» ،ابژ‌هسـازی
اسـت« :نوع مسکن و شـکل ظاهری آن به عنوان جغرافیـای دیگـران بـه واسـط هی موسسـ هی
ضابطـه حاشی هنشـینی انتخـاب شـده و تمامـی مطالعـات اجتماعی دانشـگاه تهران کلیـد خورد.
کسـانی را کـه نحو‌هی سـکونت آنـان« ،مغایر» با در ادامـه خواهیـم دیـد کـه چگونـه «گفتمـان
سـکونت متـدوال «شـهر» بـود ،حاشی هنشـین بـه شهرسـازی ایـران مدرن» بـرای تحقق بخشـیدن
حسـاب آوردیم (نیرومند؛ .)3 :1352در نقشـ هی بـه نقشـ ههای طـرح جامع اهواز ،دسـت بـه کار
طـرح حاشی هنشـینی اهـواز ،واژ‌هی شـهر ،مطابق
آن فضاهایـی بـود کـه در طـرح جامـع ()1347 شد .
بـه شـکل فضاهای منظـم و خوانا ترسـیم شـده جغرافیایتفاوت؛غیری تسازیوطرد
بودنـد .و فضاهای مغایر شـهر ،همـان جغرافیای سـال 1352اصطالح حاشی هنشـینی بـرای اولین
زدود‌هشـده در طـرح جامـع را نشـانه گرفته بود، بـار در ادبیـات شهرسـازی ایـران ظاهـر شـد
کـه اتفاقـ ًا بـا لک ههـای سـیاه ،نامنظـم و ناخوانـا و جغرافیاهـای تبریـز ،تهـران و اهـواز بـرای
عرضـه شـدند .در ادامـ هی طـرح محققـان طرح اولیـن بـار بـه دو قسـمت «شـهر» و «حاشـیه»
حاشی هنشـینان اهـواز تاکیـد م یکننـد« :شـمار مرزبنـدی شـدند .سـازمان برنامه و بودجه سـال
«خانوارهـای» حاشی هنشـین شـهر اهـواز از سـال 1351طر حهـای مطالعاتـی حاشی هنشـینان بـرای
1339تاکنون ( )1352تقریب ًا یکسـان بوده اسـت. شـهرهای تبریـز ،تهـران و اهـواز را بـه تصویب
ولـی ایـن بدیـن معنـی نیسـت کـه خانوارهـای رسـاند ،و موسسـ هی علـوم اجتماعـی دانشـگاه
جدیـدی به حاشی هنشـینان این شـهر اضافه نشـد تهـران نیـز بـرای انجـام آن مطالعـات تاسـیس
باشـد ،بلکـه بـه علـت آن اسـت کـه برخـی از شـد .اولیـن تصوری که بـه ذهن متبادر م یشـود
خانوارهـای حاشی هنشـین بـا تجدیـد بنـا «محـل این اسـت کـه محلات حاشـیه ،محلاتی هسـتند
سـکونت» خود و تبدیل آن به «مسـکن» متعارف کـه از لحـاظ جغرافیایـی در لای ههـای بیرونـی
شـهری جـزو سـاکنان متـن شـهر درآمد‌هانـد شـهر روئید‌هانـد .ولـی بـا رجـوع بـه نقشـ هی
طـرح حاشی هنشـینی در اهـواز درم ییابیـم که آن
(نیرومنـد و همـکار؛ .)4 :1352 محالت نـه تنهـا بیـرون از شـهر نیسـتند ،بلکه،
در هـر گفتمانـی« ،نحـو‌هی طرد دیگـری» مه متر نسـبت به برخی محالت به آن چیـزی که مرکز
از تعییـن دیگر یسـت -کـه بایـد طرد شـود .-
زیـرا پروسـ هی طرد بایـد به صورتـی انجام گیرد نامیـده م یشـود ،نزدی کترنـد.
شماره /4اهــواز /مــهر /1399سپتامبـر 31 2020
