Page 35 - مجله_ی_نوابت،_شماره_ی_۴_نقد،_مهر_۱۳۹۹
        P. 35
     خاتمه                   مـدرن ،عالوه بـر تسـخیر فضاهـا و جغرافیاهای
هما نطـور که قدرتی که به جغرافیای شرمسـاری                قبـل از خـود« ،حقیقـت» را نیـز در تملـک خـود
انجامیـد از نـوع ذهنی اسـت - ،لـذا  -مقاومت با              درمـ یآورد؛ گفتمان اسـت کـه با دان شهـا ،نهادها
آن هـم ذهنـی خواهـد بـود .مقاومـت گفتمـان به                و قوانیـن خود سـاخته تشـخیص م یدهـد که چه
نظـرم در دو بعـد فردی و اجتماعـی باید صورت                  کسـی شـهری است و چه کسـی در حاشیه بماند.
                                                            بـدون شـک یکـی از مه متریـن آثـار امپراطـوری
                                    بپذیرد:                 متنـی ،آن چیـزی اسـت که « آشـفتگی شـناختی»
الـف) بعد فـردی؛ هویـت گریـزی را باید تمرین                 م ینامـم .آشـفتگی شـناختی عبـارت اسـت از
کـرد؛ نبایـد بـه گفتمان اجـازه داد کـه از جانب ما           اختالط و آمیختگـی میـان «ذات» و «عـرض»
سـخن بگویـد ،مـا را معرفی کند ،و یـا هوی تمان              ابژههـا در ذهن سـوژه اسـت .شـناختی کـه در آن
را توصیـف کند .نمایندگی هیـچ گفتمانی را نباید               «ویژگ یهـای دیگـری» و «پیامدهای دیگر بودگی»
قبول کرد و همیشـه نسـبت بـه افـراد و نهادهایی               چنـان بـه هم آمیختـه شـدهاند که تفکیـک آنها از
کـه مـا را نمایندگـی کنند مظنـون باشـیم« .جیوه»             همدیگر بسـیار سـخت م ینمایـد .مثل ًا بیـکاری،
صفـت باشـیم تـا آن جـا کـه کسـی نتواند مـا را               پرخا شگـری ،ب یسـوادی و ...به عنـوان «ویژگی»
مالـک شـود یـا بر مـا برچسـب بزنـد .خلاصه به                محالت به اصطلاح حاشـیه ذکر م یشـوند ،غافل
                                                            از ای نکه آنها «پیامد» و نتیج هی» در حاشـیه ماندن»
            قـول آن بـزرگ وار« :خود باشـیم».                اسـت .عدم تمایز میان ویژگ یهـای ذاتی محلات
ب) بعد اجتماعی؛ بالفطره تبارشـناس باشیم؛ باید               به اصطلاح حاشـیه و پیامدهای در حاشـیه ماندن
بـا دانـش و آگاهـی رایـج لجاجـت کرد؛ ایـن امر               آنهـا ،موجب شـک لگیری شـناختی آشـفته ،مبهم
تنها ب هواسـط هی «ساختارشـکنی مفاهیم» به ظاهر             و البتـه منفـی از واقعیـت آن محالت م یشـود.
صلـب و اسـتوار ،و «تبارشناسـی دانـش» هـای به                شـناختی که به موجب آن ،تصـور ما از جغرافیای
ظاهـر خنثـی و علمی میسـر م یشـود .نسـبت به                 قابیـل شـکل م یگیـرد .و دانسـته یـا نادانسـته،
هـر مفهـوم و دانشـی بایـد مشـکوک شـد و از به                محلات به اصطلاح حاشـیه را در جرگه دشـمنان
محـک زدن آن هـا نهراسـیم .بـا مفاهیـم خودمان                بالقـوه و تهدید بالفعـل متصور م یشـویم .امروزه
سـخن برانیـم ،و نقشـ ههای خودمـان را عرضـه                 کمتـر ذهنـی نسـبت مناطق بـه اصطلاح حاشـیه،
                                                            تصـوری مثبـت و یـا حداقـل خنثـی و ب یطـرف
                                      کنیم .                دارد .البتـه کـه نوشـت هها ،مطالعـات و تصـورات
                                                            خصمان هتـر ،تحقیرآمیزتـر و غیرانسـان یتر زیادی
                                              منابعاساسی:   هسـتند که منتشـر نم یشـوند ،و تنها در جلسـات
سـعید ،ادوارد ( ،)1377شر قشناسـی ،ترجمـه عبدالرحیـم        بسـیار خـاص و پشـت درهـای بسـته مسـئولین
                                                            مطـرح م یشـوند .که اتفاق ًا بنا بـه چنین تصوراتی،
            گواهـی ،تهـران؛ دفتـر نشـر فرهنـگ اسالمی.       تصمیمـات اتخـاذ م یشـوند؛ بنـا به آن شـناخت
سـعید ،ادوارد ( ،)1381فرهنـگ و امپریالیسـم ،ترجمـه اکبـر    آشـفته اسـت کـه تصمیم گرفتـه م یشـود از عین
                                                            دو ،گلدشـت ،ملاشـیه و  ....سـالانه چنـد کـودک
                        افسـری ،ـــــ  :انتشـارات تـوس.     غـرق شـوند ،روزانـه چنـد سـاعت بـرق داشـته
فوکـو ،میشـل ( )1390بایـد از جامعـه دفـاع کـرد؛ ترجمه رضا   باشـند ،و چنـد درصـد از آن سـاکنین زمی نگیـر
                                                            انـواع بیمار یهـا ،بدبخت یهـا و فلاک تهـا شـوند.
        نجـ فزاده ،انتشـارات رخ داد نـو ،چـاپ اول ،تهران.  جلسـاتی کـه هـدف از برگـزاری آنهـا ،بیـش از
فوکو ،میشـل ( )1394تاریخ جنون ،ترجمه فاطمه ولیانی ،نشـر     ایـن که ارائـ هی راهکارهایی برای حل مشـکلات
                                                            محالت باشـد ،بـرای سنجش»آسـتان هی تحمـل
                           هرمس ،چـاپ دوازدهم ،تهران.       تحقیـر و شرمسـاری» سـاکنین شـکل م یگیرنـد.
فوکـو ،میشـل (  )1393انضباط و تنبیه؛ ترجمه نیکو سـرخوش
             و جهـان دیده ،نشـرنی ،چـاپ دوازدهم ،تهران.
فوکـو ،میشـل ( )1393تئاتـر فلسـفه؛ ترجمه نیکو سـرخوش و
          افشـین جهاندیده ،نشـر نی ،چـاپ چهـارم ،تهران.
فوکو ،میشـل ( )1394اراده به دانسـتن؛ ترجمه نیکو سـرخوش
           و افشـین جهاندیده ،نشـر نی ،چاپ دهـم ،تهران.
شماره  /4اهــواز /مــهر  /1399سپتامبـر 35 2020





