Page 32 - مجله_ی_نوابت،_شماره_ی_۴_نقد،_مهر_۱۳۹۹
P. 32
دهـ هی 50بـه بعد مسـاکن ،آماج قـدرت /دانش کـه حتی افراد و جامعه طردشـده هـم ،به اجرای
گفتمان شـهر مدرن قـرار گرفتنـد؛ روئی تپذیری آن متقاعـد شـوند و قبـول کننـد کـه تفکیـک
و دیدن مسـکن ،راه مداخله در آنها ،کنترل و رام فضاهـا و جداگزینـی اجتماعـی در شـهرها یـک
کرد نشـان را اسـتوار ساخت .هر سـاختمانی که امـر طبیعـی و واقعیـت مسـلم م یباشـد .بـرای
بـر پایـه بتن ،آجر ،آهـن ،و از این دسـت مصالح هژمونیـک شـدن دانـش ،قـدر ِت اعما لکننـد‌هی
برافراشـته نم یشـد ،دیگـر نه شـهری م یبـود ،و طـرد ،م یبایسـت به صـورت پنهان و نـرم به کار
نه مسـتحق اسـتفاده از امکانات شهر؛ شهرسازی گرفتـه شـود ،طوری تحمیل شـود کـه دیگران نه
بعدهـا حاکمیـت خـود را بـه درون خان ههـا نیـز تنهـا خطـری را احسـاس نکنند و واکنش نشـان
تسـری داد؛ تفویض اختیارات به نهاد شـهرداری ندهنـد ،بلکـه – دیگـران -به سـوژ‌ههای گفتمان
جهـت اعمـال قـدرت ،اجـازه سـاخت و سـاز مبـدل شـوند ،و پـا بـه پـای گفتمـان ،قـدرت را
درون منـزل را نیز از صاحبان منازل سـلب نمود. بـر خـود اعمـال کنند .بـه همیـن دلیـل گفتمان،
مسـکن و هـر نوع سـاختمانی که ترسـیم نشـده مسـکن را بـه عنوان دال مرکزی شناسـایی شـهر
و نی مرخـی از آن روی میز نقشـه کشـان نباشـد، از حاشـیه معرفـی کنـد تـا ضمـن تجنـب از هر
اجـازه حضـور در شـهر را نداشـت .حدالامـکان گونـه مظنونیـت و اتهـام ،دیگـران را بـر آن دارد
نبایـد چیـزی از چشـم گفتمـان مخفـی بمانـد، کـه -بـه ظاهـر بـا اراده آزاد خـود -دسـت بـه
خانـه بایـد در نقشـه گفتمان کشـف حجاب کند
و هم هی اسـرار آن در برابر مهندسـان برملا شود. تغییـر بزنند4.
خانـه در برابـر «قـدرت خیـره» گفتمـان مـدرن، بدیـن ترتیـب پروسـ هی «دیگرسـازی» و
نـای ایسـتادن را از دسـت داده ،و بـر صفحـ هی «نخواهندگـی» شـهر مـدرن ایرانی با قـرار دادن
کاغـذ گفتمـان ،تمـام خطـوط چهـر‌هی خـود را «مسـکن» به عنوان معیار و ملاک شـهر از ناشـهر
عرضـه نمـود .آنـان کـه معمـاری و شهرسـازی کلیـد خورد .بـرای چند دهه «مسـکن» ،به عنوان
خواند‌هانـد ،طبیـب فضـا شـد‌هاند و از قضـا در شـاخص تمایـز «مـن /مرکـزی» از «دیگـری/
محضـر پزشـک محرمیت فـرو م یریـزد .هم هی مرکـزی» معرفـی و بزر گنمایی شـد« .مسـکن»،
اجـزاء خانـه ،راه پل ههـا ،سـایبا نها ،انبارهـا ،اتاق توسـط شـبکه پیچیـد‌های از دانش/قدر تهـای
خـواب و ...بایـد مطابق میل و سـلیق هی گفتمان گفتمـان ایـران مـدرن احاطـه گردیـد .در عرض
چیده شـوند ،مسـکنی کـه جزئیاتـی از وجودش سـه دهه ( 1320تا ،)1350شـبک های از مؤسسـات،
را مخفـی کنـد ،در محضـر «قانـون مـاده صـد» نهادهـا و قوانیـن مربـوط بـه مسـکن تأسـیس
مجـرم شـناخته م یشـود و بایـد غرامتـی را بـه و بـه تصویـب رسـید؛ تصویـب قانـون اراضـی
عنـوان اقـدام علیه امنیـت گفتمـان پرداخت کند. مـوات بـرای تأمیـن مسـکن در قطعـات بزرگ،
در این بین مساکنی که به هر دلیلی پوس تاندازی تاسـیس بانک سـاختمانی بـرای اجرای سـاخت
نکرد‌هانـد ،هشـدار م یدهنـد :آنهایـی کـه در و سـاز منازل به سـبک جدید ،تاسـیس کمسیون
برابـر تغییـر مصالـح مقاومـت م یکنند به لشـکر نظـارت سـاختما نهای ارزان ،آغـاز فعالیـت
«دهات یهـا» تبعیـد خواهنـد شـد؛ و هما نطور که بانـک رهنی (بانک مسـکن کنونـی) ایران جهت
خواهیـم دیـد در طـول مسـیر تبعید ،کارگـزاران احداث چهارصد دسـتگاه خان ههـای ارزا نقیمت
گفتمـان در غالـب محقـق ،برنامه ریز و مسـئول در تهـران و سـایر اسـتا نها ،تصویـب آیی ننامـه
شـهری ،پیوسـته برچسـب یهای گوناگونـی بـر سـاختمانی ،و ...نمون های از لشکرکشـی مدرنیته
بد نهـا آ نهـا حـک نمـوده ،و همـ هی کاسـه بـه سـوی جغرافیاهـای قبـل از خـود اسـت.
کوز‌ههـای شـهر را سـر آنهـا خـراب خواهنـد ایـن لشکرکشـی مدرنیتـه بـه دنبـال آن بـود کـه
کـرد .زاغ هنشـینان ،کپرنشـینان ،حلبـی آبادهـا و «حدالامـکان فضا را از مسـکن جدید لبریز کند».
حصیرنشـیان ،حاشی هنشـیان ،سـکون تگا‌ههای
غیررسـمی ،محالت ناپایـدار ،محلات فرسـوده - 4مسـابقه‌ی تغییـر مصالـح در دهـه‌ی 45تـا 55موجـب شـد
و ...نمون ههایـی از برچسـ بهای گفتمـان شـهر کـه افـراد شـاغل در بخـش تولیـد سـاختمان در سـال 55بیـش
از 1میلیـون و دویسـت هـزار نفـر افزایـش یابنـد .در مقایسـه بـا
333هـزار نفـر در سـال 35کـه ایـن رقـم غیـر از شـاغلان در
بخـش تولیـد مصالـح سـاختمانی اسـت ،در فاصلـه‌ی 45تـا 55
دو برابـر گردیـد (سـالنامه‌ی آمـاری سـال 55و )45
شماره /4اهــواز /مــهر /1399سپتامبـر 32 2020
