Page 75 - STAV broj 202

poznavalaca literature ove vrste bila veo-
ma pohvaljena. Već je tada Kalmi Baruh
postao referentan za ovu oblast španske
filologije. Bio je romanist, ali je njego-
vo interesiranje za druge svjetske jezike
bilo ogromno te slobodno možemo reći
da je bio, ustvari, veliki filološki erudita
koji je, osim našeg te maternjeg đudeo-
-espanjola (điđoa), govorio i njemački,
engleski, francuski, portugalski, katalon-
ski, galicijski, italijanski, latinski, grčki,
hebrejski i ruski, a služio se i turskim i
arapskim jezikom. Što se tiče španskog
jezika, odlično je poznavao sve njegove
mnogobrojne dijalekte.
Interesantno je da su mnogi bosanski
Sefardi koji su studirali u Beču i drugim
evropskim gradovima, poput drugih pro-
vincijalaca iz prostrane Austro-Ugarske,
a kasnije i tadašnje Jugoslavije, intenziv-
no studirali strane jezike da bi stekli sva-
kojaka znanja. U Sarajevu su iz te, kao i
nekoliko generacija prije i poslije, neki
Sefardi poput Kalmija Baruha govorili
od pet do deset stranih jezika, npr. Rafa-
el Atijas – Zeki efendija, dr. Levi Mori-
tz, nadrabin dr. Vita Kajon, dr. Samuel
Kamhi, dr. Haim Kamhi, posebno Laura
Papo-Bohoreta, dr. Salamon Kabiljo, dr.
Avram Baruh i drugi.

PROSVJETNI RAD
Radovi Kalmija Baruha (eseji i član-
ci), osim sefardske tematike, obuhvataju
i špansku književnost od vremena Maj-
monidesa sve do građanskog rata u Špa-
niji (1936–1939). Najbolji uvid u radove
broju te studije Kalmi Baruh objavio je Espanola objavio je članak El Judeo-Espa- Kalmija Baruha možemo dobiti ako pro-
svoj rad O jeziku Sefarda. Također je u za- nol de Bosnia (Jevrejsko-španski iz Bosne). čitamo dvije knjige u kojima je obuhva-
grebačkom časopisu Gideon 1923. godine Jezik i umotvorine sefardskih Jevreja objavio ćena većina radova Baruha. To su: Eseji
objavio svoj rad O jeziku i knjizi Sefarda. je u Jevrejskom glasu, Sarajevo, 11. aprila i članci iz španske književnosti (Svjetlost,
Sarajevski časopis Židovska svijest taj je 1930. Predavanje na istu temu održao je Sarajevo, 1952) i Izabrana djela (Svjetlost,
rad objavio već krajem iste godine i pod u “Jevrejskom klubu” u Sarajevu 29. mar- Sarajevo, 1972).
istim naslovom. ta 1930. Jevreji na Balkanu i njihov jezik Ako uporedimo ove dvije knjige, mo-
Veliku afirmaciju stekao je Kalmi (Jevrejski glas, Sarajevo, 1936). O jeziku žemo primijetiti velike razlike u koncep-
Baruh pošto je taj rad objavljen pod na- sefardskih Jevreja kao i doprinosu Kal- cijama priređivača, kao i predgovora i po-
slovom Jezik sefardskih Jevreja u Spome- mija Baruha izučavanju sefardske kultu- govora koje su napisali u okvirima ovih
nici La Benevolencije, koju je uredio Sta- re vidi u separatu prof. Davida Kamhija knjiga. U prvoj knjizi izdatoj 1952. samo
nislav Vinaver 1924. Ovaj je rad ustvari O jeziku sefardskih Jevreja, Jevrejski glas, su neki eseji i članci koje je Baruh napi-
početak u nizu radova o jeziku i književ- Sarajevo. Osim ovih radova, Kalmi Ba- sao, ali nisu ni izdaleka svi. Knjiga Iza-
nosti sefardskih Jevreja. Godine 1930. u ruh objavio je tridesetih godina u Berlinu brana djela Kalmija Baruha sadrži mnogo
prestižnom časopisu Revista de Filologia knjigu o španskim dijalektima koja je od više radova, ali i nepotpunu bibliografiju
radova te literaturu o Kalmiju Baruhu
Dr. Kalmi Baruh bio je i direktor jevrejske škole i, što je, po mom mišljenju, najvredni-
je, registar imena koja su u uskoj vezi s
“Safa verura”, u prijevodu: “Čisti jezik” (po naučnoj Baruhovim radom i životom. Ni u prvoj
transkripciji: “Safa berura”). Nedovoljno je poznato da je ni u drugoj knjizi nema naučne revije El
ne samo govorio hebrejski nego je i vladao u potpunosti i mundo Sefardi, koju su 1923. počeli izda-
vati sefardski studenti u Beču (u kojoj je
gramatikom, sintaksom i svim aspektima tog jezika. “Safa objavljivao svoje prve ozbiljne radove).
berura” bila je jedinstvena škola ove vrste na području BiH Također nema ni knjige o španskim idio-
pa i šire. Hebrejski jezik u toj su školi profesori predavali po mima koju je objavio 1930. u Berlinu, a
koju spominje Josip Tabak u predgovoru
najsavremenijim metodama u to doba knjizi Eseji i članci Kalmija Baruha, izda-
toj 1952. godine u Sarajevu.

STAV 17/1/2019 75