Page 85 - STAV broj 180-181
P. 85
melodiju, tj. što je nej veći, to su tonovi “Iako je u narodu
dublji i prodorniji. Boja i tonovi zvukova uvriježeno mišljenje
koje nej proizvodi inače su melanholič- da je nej orijentalnog
ni i tužni, što ga čini posebnim u odno- porijekla, to nije
su na sve druge srodne instrumente koje tačno. Muslimani
uglavnom karakteriziraju vedriji tonovi. ovih prostora gledaju
na nej kao na sviralo
Ovaj specifični duhački instrument orijentalnog porijekla
izrađuje se od šećerne trske, koja obič- uglavnom iz razloga
no raste uz jezera i rijeke. Zanimljivo je što su prve informacije
da se u prošlosti najčešće za izradu neja o njemu dobili kroz
koristila trska iz Hidžasa, tj. iz regije na tesavvuf. Nej je star
zapadu Saudijske Arabije, a danas je naj- gotovo tri milenija i
pogodnija trska za izradu ovog svirala smatra se da su ga
ona iz Antakije, tj. iz pogranične regi- izumili Sumerani”
je Turske i Sirije. Za razliku od ostalih
duhačkih instrumenata, nej nema tzv. a nezamjenjiv je u islamskim duhov-
pisak, a, samim tim, potrebna je poseb- nim pjesmama i pojedinim islamskim
na vještina kako bi se uopće proizveo vjerskim obredima i manifestacijama.
zvuk, što nije slučaj s frulama, flauta-
ma, klarinetima itd. Nej obično ima HAZRETI MEVLANA, NEJ I REBAB
sedam rupica za sviranje, šest s gornje
i jednu s donje strane, a dio šećerne Saudin Šahinović interpretator je
trske od koje se izrađuje uobičajeno neja koji je vještinu njegovog sviranja
ima devet podioka (članaka). usavršavao tokom studiranja u Turskoj.
Prvi dodir s nejom imao je 1997. godine,
Kada se spomene bošnjačka mu- a danas je jedan od rijetkih bh. učitelja
zička tradicija, ono na što najprije sviranja ovog krajnje specifičnog instru-
pomislimo jesu saz i pjesme koje menta. O porijeklu neja i njegovoj ulozi
su nastajale “kucanjem” u njegove u islamskoj duhovnosti kaže:
žice. Iako je ovaj narodni instru-
ment zasigurno jedan od najupe- “Iako je u narodu uvriježeno mišljenje
čatljivijih simbola naše profane da je nej orijentalnog porijekla, to nije tač-
muzičke ostavštine, nikako ne no. Muslimani ovih prostora gledaju na
smijemo zaboraviti i na ostala nej kao na sviralo orijentalnog porijekla
dugo prisutna glazbala na bo- uglavnom iz razloga što su prve informa-
sanskohercegovačkim prostori- cije o njemu dobili kroz tesavvuf. Nej je
ma koja predstavljaju jednu od star gotovo tri milenija i smatra se da su
komponenti u mozaiku kultur- ga izumili Sumerani, ali je tačno da je za
nog identiteta bosanskih mu- njegovu globalnu popularizaciju zaslu-
slimana. Nej je jedan od in- žan Mevlana Dželaludin Rumi. Mevlana
strumenata koji je jako dugo je ovom instrumentu dao jednu posebnu
vezan za prostore naše države, dimenziju tako što ga je povezao s čovje-
kom, tj. on je nej definirao kao najpri-
Saudin Šahinović (krajnje desno) i polaznici stupačnije sredstvo pomoću kojeg svoju
kursa neja u Institutu “Yunus Emre” poruku može prenijeti čovjeku. Čak se i
u prvih nekoliko bejtova Mesnevije govo-
ri o neju, pa je i to jedan od razloga zašto
povezuju Mevlanu i nej. Međutim, inte-
resantna je činjenica da Rumi nije znao
svirati nej, već se prenosi da je svirao re-
bab. Rebab je instrument najsličniji da-
našnjim guslama iako postoje određene
razlike: tijelo i drška izgrađeni su mu od
kokosovog oraha, ima tri žice i poprilič-
no opor zvuk. Za vrijeme Rumija najpo-
znatiji svirač neja bio je Hamza, za kojeg
se smatra da je prvak u sviranju ovog in-
strumenta, tj. kutb-i nayi Hamza-dede.”
Šahinović ističe da je i za vrijeme
Mevlane, kao i danas, bilo onih koji nisu
STAV 16/8/2018 85
