Page 76 - STAV broj 383 - 384

DRUŠTVO

Feljton: Drugo lice bune Husein-kapetana Gradaščevića (3)

BUNA HUSEIN-KAPETANA

GRADAŠČEVIĆA IŠLA

JE NARUKU SRPSKOM

VLADARU MILOŠU

Bošnjaci mogu birati svoj put i to je njihovo pravo. Dio njih vjerovatno bi želio da Osmanlije
nikada nisu došle u Bosnu i da oni danas imaju sasvim drugi identitet. Imaju pravo i na to.
Međutim, moraju biti svjesni i priznati da su upravo kroz bunu Husein-kapetana Gradaščevića

i oni dali svoj doprinos slici današnjeg svijeta. Najkraće i najjasnije rečeno, nemuslimani u buni
Husein-kapetana okupili su se da pod vodstvom jednog muslimana ubijaju “Turke” muslimane.
Da je pod vodstvom muslimana trebalo ubijati pravoslavne ili katolike, ne bi se svi okupili. Da
podsjetimo na jednu staru narodnu: “Šta si posijao, to ćeš i požnjeti.”

Piše: Senad HASANAGIĆ Husein-kapetanom dižu bunu. Mehmed posljednja područja oduzela je od njega.
Ali-paša Kavalali traži od sultana da mu To je bio razlog da se on pobuni... Tako
se daju na upravljanje vrlo bogati valilu- je skadarski sandžak, koji je bio direktno
ci Girit, Sirija i Trablusšam. Sultan mu vezan za Bosnu, postao siguran oslonac za
uskraćuje taj zahtjev: izvođenje akcija Bošnjaka, a reakcija Boš-
a bi se vidjelo kako je buna Hu- “Na to je Mehmed Ali krenuo u ak- njaka na odluke Porte o ustupanju nahija
sein-kapetana Gradaščevića utje- ciju 1831. godine i poslao svog sina Ibra- Srbiji isto tako je dobro došlo Škodri-paši
cala na formiranje slike moder- him-pašu da zauzme ove vilajete. Upr- da se može, zajedno s Bošnjacima, boriti
Dnog islamskog svijeta, potrebno kos tome što su egipatske snage (snage protiv Porte i prisiliti je da mu povrati
se osvrnuti na situaciju u kojoj je islam- Mehmed Alija – op. a.) prešavši Siriju oduzeta područja. Zato će on nastojati da
ski svijet bio u vrijeme bune, način na napredovale sve do Çukurove, Mahmud se poveže sa Bošnjacima i da na taj način
koji je buna vođena i saveznike na koje II nije prihvatio njegove zahtjeve. Sna- povedu koordiniranu akciju protiv Porte,
se oslanjala. Prije bune u Osmanskoj Dr- ge koje je poslao nisu mogle ni zausta- pa čak i oružanu pobunu... Koliko je bilo
žavi dešavalo se i ovo: viti Ibrahim-pašu, koji je tada, prešavši stalo Škodri da se Bošnjaci pobune, naj-
“Na primjer, 1783. godine proširile su Toros, došao do Konye.” (İlber Ortaylı, bolje svjedoči to što je on poslao novčanu
se vijesti da su se ruska i austrijska impe- İmparatorluğun En Uzun Yılı, “Timaş Ya- pomoć Bošnjacima da mogu sakupljati i
rija dogovorile o podjeli Bosne, godinu yınları”, İstanbul, 2014) pripremiti vojsku... Koordinirane akcije
dana kasnije 1784. godine strani novin- Znači, koordinirano dolazi 1831. go- Škodre i Bošnjaka stvorile su Porti takav
ski izvještači su pisali da je dio teritori- dine do muslimanskih pobuna koje di- problem da je bila u situaciji da odustane
je na granici sa Hrvatskom dat Austriji. rektno pogađaju dijelove arapskog svijeta od bilo kakvih akcija da suzbija njihove,
Hiljade izbjeglica koje su se spasile iz i Anadoliju na jednoj strani i Bosnu na jer vojska kojom je raspolagala nije bila
Grčke pričaju o strašnim zločinima, iz drugoj strani. Šta se događa u bosanskom u stanju da se odupre i Bošnjacima i Ar-
Srbije počinje izbjeglički talas, u svim muslimanskom komšiluku? Ahmed Ali- nautima... No, ipak se odlučila da silom
mjestima iz kojih su se Osmanlije povu- čić piše: “Naime, Porta da bi oslabila ne- pokori i jedne i druge i da ne dozvoli da
kle uzdižu se suze i bol.” (Zafer Gölen, zavisan položaj Škodra-paše, koji je držao se otcijepe od Carstva, jer bi time utje-
Tanzimat Dönemi Bosna İsyanları, Anka- pored Skadra još i sandžake Ohrid i Elba- caj Osmanskog Carstva bio sveden na
ra, 2009, str. 11) san, što je predstavljalo veliko arnautsko Rumeliju... To je činila u vrijeme kada
Na drugom kraju Osmanske Drža- područje na kojem je on mogao ostva- je prijetila velika opasnost državi pa i
ve muslimani također u isto vrijeme s riti samostalnost ovog naroda, ova dva dinastiji od strane Mehmeda Alija, koji

76 8/7/2022 STAV