Page 38 - Burxanova D. Tuproq_fizikasi va iqlim o'quv qo'llanma

11- jadval

Tuproqning issiqlik bilan ta’minlanish darajasini baholash (V.N.Dimo)

Tuproqning 0,2 m chuqurlikdagi faol Tuproqning issiqlik bilan
o
haroratlari yig‘indisi, C ta’minlanishi
0–400 past
400–800 juda past

800–1200 kuchsiz
1200–1600 o‘rtachadan past
1900–2100 o‘rtacha

2100–2700 o‘rtachadan yuqori
2700–3400 yaxshi

3400–4400 eng yaxshi
4400–5600 yuqori
5600–7200 eng yuqori

O‘rtacha yillik harorat va tuproqning muzlash xarakteriga ko‘ra V.N.Dimo
tuproq issiqlik rejimining muzloq, uzoq mavsumiy muzlaydigan, mavsumiy

muzlaydigan, muzlamaydigan tiplarini ajratadi.
Tuproq namligi yetarli bo‘lsa, tuproqdagi issiqlik (ma’lum chegaragacha)
qanchalik yuqori bo‘lsa, o‘simliklarning rivojlanishi shunchalik tezlashib boradi.
Juda yuqori harorat ham o‘simliklarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Jumladan, yuqori

haroratda kartoshka tuganaklarining hosil bo‘lish jarayoni pasayadi. Past haroratda
o‘simliklarning rivojlanishi susayib, vegetatsiya davri cho‘ziladi va o‘simliklar hosili

kamayadi.
12-jadval
o
Urug‘larning unib chiqish harorati, C

Ekinlar Urug‘lar
unishi ko‘karib chiqishi

Bug‘doy, arpa, no‘xat, beda 0–1 2–3
Lavlagi, zig‘ir 3–4 6–7
Kartoshka, kungaboqar 5–6 8–9

Jo‘xori, tariq, soya 8–10 10–11
Loviya, kanakunjut, g‘o‘za, 10–12 12–13
Kunjut, sholi, yeryong‘oq 12–14 14–15