Page 113 - Geologiya va mineralogiya elektron o‘quv qo‘llanma. Sodiqova G., Usmonova M.

TO‘QIMASIMON (KARKASSIMON) SILIKATLAR SINFI

MINERALLARINI O‘RGANISH.

Ishning maksadi: To‘qimasimon (karkassimon) silikatlar sinfidagi

minerallarning fizik xossalariga ta’rif berish.

Ishda foydalaniladigan asboblar va jixozdar:

- minerallar kamunalari;

- laboratoriya ishiga oid adabiyotlar;

- plakatlar;

- mineral kolleksiyalari;

- kristallar xaqida slayd-filmlar to‘plami,

Ishning nazariy asoslari:

1. Plagioklazlar.

2. Kaliy-natriyli dala shpatlari.

3. Feldshpatoidlar.

KARKASSIMON SILIKATLAR

[Si 3AlO 3] yoki [Si 2Al 2O 8] turdagi murakkab umumiy radikalga ega bo‘lgan

alyumo- va kremnekislorodli tetraedrlarning uch o‘lchamli uzluksiz karkasidan

iborat bo‘ladi. Tetraedrlardagi kislorodning barcha atomlari umumiy bo‘lgan karkas

strukturasi asos hieoblanadi va karkas fakdt kremnekislorodli tetraedrlardan tuzilgan

holda u kvars karkasi sifatida neytral bo‘ladi. Alyumosilikatlarda karkas

strukturalarining borligi va turli- tumanligi ularda alyumokislorodli tetraedrlarning

mavjudligi bilan bog‘liq bo‘lib, bunda ortiqcha manfiy zaryad turli kationlar bilan

kompensatsiyalangan bo‘ladi.

Tashqi sharoitlarda beqaror bo‘lgan karkasli alyumosilikatlar parchalanadi,

gidratatsiyalanadi va natijada slyudalar, gidroslyudalar va gilli minerallar vujudga

keladi. Ular tarkibi bo‘yicha uch guruhga: dala shpatlari, feldshpatoidlar va

seolitlarga bo‘linishi mumkin.

Dala shpatlari guruhi

Dala shpatlari guruhi silikatlar orasida yer po‘stida keng tarkalgan bo‘lib,

ogarligi bo‘yicha 50% ni tashkil etadi. Dala shpatlari kimyoviy tarkibi va inki