Page 188 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH
P. 188
mê, choáng váng" để đành "cúi đầu nép xuống sân mai một
chiều". Cho nên làm gì nàng không tức, làm gì nàng chẳng cởi
lòng hả dạ. Cho nên việc Kiều coi Hoạn-Thư là "thủ-
phạm" số một, để rồi sau này lại cho trắng án vô can nhưng vẫn
một mực "nội-đao truyền lệnh" đối với bọn Khuyển, Ưng tiểu-tốt,
là việc làm của một kẻ rắp tâm trả thù. Hoạn-Thư hành-hạ Kiều
không là thù hay sao? "Tiểu-thư nhìn mặt dường đà cam
tâm", cũng là thù cả, có điều là mỗi người thù mỗi khác.
Và chính điều đó đã minh-chứng rằng Kiều còn nông-nổi, thái-
độ chưa chín-chắn nói bên trên là kết-quả của một tâm-lý hời-hợt
chưa thực sâu-sắc già-dặn. Ức quá, hả lắm, nói cay, lòng Kiều
không thư-thái, giọng Kiều không bình-thường, tâm Kiều
chưa ở mực thước quân-bình trung-dung. Bởi vậy, chính tâm-
lý hời-hợt ấy đã bộc-lộ rõ-ràng khi Kiều giải-thích lý-do nàng ra
lệnh "tha ngay" cho "chính-danh thủ-phạm". Tại sao lại tha, trong
khi lúc đầu rắp tâm nghiêm-trị? Tha vì "làm ra thì cũng ra người
nhỏ-nhen". Thì ra chỉ vì tự-ái, vì sợ mất mặt, vì sợ mang tiếng
là kẻ hẹp-hòi nhỏ-nhen. Thoạt đầu, quả có thế, ta bảo nàng nhỏ-
nhen ti-tiện. Giờ thì thấy nàng không còn nhỏ-nhen vì nàng biết
rằng mình vô lý, thế thì đích là nàng nghĩ chưa thông, suy chưa
chín, còn hời-hợt lắm so với Hoạn-Thư. Hơn nữa,
dù có vì thế mà tha chăng nữa, ai dại gì lại mở miệng nói ra, "nào
ai có khảo mà mình lại xưng", nào ai đã hỏi mà "lạy ông tôi ở bụi
này", để rồi tránh được tiếng hẹp-hòi trả thù báo oán, thì lại chuốc
thêm cái tiếng xử người không theo pháp-lỶ nhưng theo tư-tình.
Người mà hiểm thường cậy răng chẳng hở một câu. Kiều tuy
có khôn khéo, có suy tính, nhưng tính chưa chín, suy chưa kỹ,
khôn chưa già, tuy có thâm nhưng thâm chưa hiểm, vẫn còn
"ruột để ngoài da". Phải qua vụ này ta mới thấy Kiều của Thúc-
Sinh hôm xưa biết tính điều hơn lẽ thiệt, tuy đã có tiến -bộ, song
vẫn chưa xóa mờ được bản-sắc của kẻ đa cảm đa tình.
2- Thái-độ và tâm-lý Hoạn-Thư
Vậy Hoạn-Thư không biết tình-tứ, lãng-mạn sao? Không,
Hoạn-Thư cũng đã từng say khúc tình-ca. Đối với chàng Thúc,
nàng vẫn
187
