Page 282 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH
P. 282
2) Xin mở dấu ngoặc ở đây để nói thêm về tính
bình-dị của văn chương truyện Kiều.
Truyện được phổ-cập đến mức người bình-dân dùng
Truyện Kiều để bói đoán vận-mạng, quen gọi là “bói Kiều”, vì
chữ nghĩa một lời hai ý mà có những chuyện khôi-hài đã biến
thành câu đố, chẳng hạn lấy từ câu thơ sau đây trong đoạn gia-
nhân của họ Hoạn đến Lâm-Truy phóng hỏa nhà Kiều, để bắt cóc
nàng đem về nạp cho mẹ con Hoạn-Thư:
“Thất kinh, / nàng chửa / biết là làm sao?”
Câu thơ đã bị người ta biến thành câu đố hiểu theo nghĩa tầm-bậy,
ngắt thành ba nhịp ở những chữ “kinh”, “chửa” và “sao”, do cắt
nghĩa chữ “thất” đúng là mất, nhưng lại cắt-nghĩa chữ “kinh”
không phải là sợ-hãi mà là tình-trạng xáo trộn sinh-lý định-kỳ của
người phụ-nữ và cắt nghĩa chữ “chửa” là ám chỉ người đàn bà có
mang, có bầu.
Dĩ-nhiên không phải đó là chủ-ý của tác-giả, nhưng chữ nghĩa
tiếng Việt phong-phú tế-nhị khiến người ta hiểu ra khác nghĩa. Lời
thơ bình dị đến như thế là cùng!
Dĩ-nhiên không phải đó là chủ-ý của tác-giả, nhưng chữ
nghĩa tiếng Việt phong-phú tế-nhị khiến người ta hiểu ra
khác nghĩa. Lời thơ bình dị đến như thế là cùng!
§2- Nghệ-thuật điêu-luyện
A- Nghệ-thuật miêu-tả
Cũng như nhà hoạ-sĩ biết chọn lựa hình sắc, dùng
cây cọ mềm-mại của mình mà diễn-đạt tâm-tư qua bức tranh,
thì thi-nhân cũng phải lựa tìm những hình-ảnh, âm- thanh,
cảm-quan làm chất-liệu cho tứ thơ phong-phú, và đem văn-
từ óng-chuốt mà dệt nên bài thơ sao cho cuốn hút, có hồn.
Vì vậy, bài thơ ấy có giá-trị nghệ-thuật hay không là ở chất-
281
