Page 358 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH

Bắt phong-trần, phải phong-trần,

Cho thanh-cao mới được phần thanh-cao.”

Nhưng dẫu có khắt-khe, con người vẫn có quyền tự-
do đối-phó, vì phải tin rằng “xưa nay nhân-định thắng thiên
cũng nhiều”. Cho nên Kiều đã tranh-đấu vật lộn với định-
mệnh, đã cố-gắng bằng mọi giá để lướt thắng định-mệnh
khắt-khe: bằng tài-lực vật-chất dùng tiền bán mình để chuộc
cha, bằng sự quyên sinh ở nhà mụ Tú, bằng sức lực con
người mà trốn khỏi lầu Ngưng-Bích, bằng ngay cả tình yêu
hiến thân để theo Thúc sinh ra khỏi thanh-lâu, bằng sự chịu
đựng cực-hình nơi cửa quan, nơi nhà họ Hoạn mong khỏi
nhìn thấy cảnh ô-trọc bẩn-thỉu của chốn lầu xanh, bằng ngay
cả sự gian-trá lấy trộm chuông vàng khánh bạc trên bàn thờ
Phật mà trốn khỏi am Chiêu-Ẩn, bằng uy-quyền danh-vị của
Từ-Hải mà ra khỏi Hành-Viện Châu-Thai, bằng mộng “phu
quý phụ vinh” để xui chồng về với triều-đình, bằng chính
mạng sống của mình là tự huỷ-hoại xác thân nơi sông Tiền-
Ðường để mong thoát khỏi định-mệnh. Nhưng Kiều vẫn bất-
lực, hoàn-toàn bất-lực với những phương-tiện chấp ngã.
Kiều phải mua mười lăm năm giá đắt để nhận chân giá-trị
của thiện-căn, và chính vì thiện-căn tích-luỹ, vì đã gìn-giữ
và tô đậm chữ Tâm nên Kiều mới được cứu vớt. Không còn
chấp ngã, nhưng đã xả chấp để có được Thiện-Tâm. Thiện-
Tâm chính là giải-đáp tối-hậu cho mọi vấn-nạn của cuộc
đời, của con người trong kiếp sống tang thương nơi trần-thế:

“Thiện-căn ở tại lòng ta,

Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ tài.”

Một quan-niệm cực-kỳ mới lạ vào thời đó và cũng rất hiện-
đại trong thế-kỷ ngày naỵ: Quan niệm về tình yêu và hôn-
nhân, về tự-do và định mệnh. Trong bối-cảnh xã-hội
đương-thời, Nguyễn Du đúng là một nhà cách-mạng tư-
357