Page 362 - BUT THUAT NGUYEN DU TRNG DOAN TRUONG TAN THANH
P. 362
* Chuyện bi-thảm như thế mà gọi là mua vui sao
được? Nếu phải cười để mua vui thì đây là cái cười mếu,
cười ra nước mắt. Giọng văn quả là châm-biếm mỉa-mai! Tại
sao? Bởi vì nói như thế khác nào tát vào mặt chế-độ đương-
thời phải có trách-nhiệm làm đẹp cho xã-hội này.
* Cho nên “mua vui” cũng còn có tác-dụng thứ
ba, hiểu theo nghĩa đen để thanh-minh rằng: Truyện này kể
ra, thực không có ẩn-ý. Truyện này là truyện giải buồn, cũng
không phải truyện sáng-tác, truyện chỉ chép nhặt luợm-lặt
trong sách sử, đọc cho giết thì-giờ qua được một vài trống
canh trằn-trọc thao-thức, truyện để vỗ giấc ngủ khó-khăn vì
mải suy nghĩ vẩn-vơ, vì đầu óc nặng trĩu ưu-tư, có thể là
nỗi ưu-thời mẫn-thế, tuỳ ai muốn hiểu thế nào cũng
được. Với tác-dụng này, truyện kể khách-quan vô tư không
có hậu-ý, xin các ngài “nhà nước” đừng quan-tâm bắt bẻ! Mà
người ta có quyền bắt bẻ thật, bởi lẽ “ông nhà nước” sẽ nói
với Nguyễn Du rằng: Ngay vào đầu truyện, ông có kể:
“Rằng năm Gia-Tĩnh triều Minh,
Bốn phương phẳng-lặng hai kinh vững-vàng.”
Xã-hội thanh-bình, chế-độ kiên-cố đến như thế, mà
sao lại có chuyện anh chàng Từ-Hải kia chiêu binh, lập
chiến-khu chống lại triều-đình? Sao lại có cảnh người bóc
lột người bất công đến như vậy? Sao lại có những dung-túng
để cho mạnh được yếu thua đến thế? Vân vân và vân
vân! Sao lại quá ư mâu-thuẫn đến thế này? Bậy! Nguyễn-
Du bậy quá! Nguyễn-Du bôi-bác nhà nước mất rồi! Nguyễn-
Du sẽ trả lời “Xin thưa: mua vui cũng được một vài trống
canh. Thưa! Ðây chỉ là truyện giải buồn sao đi chép lại mà
thôi!” Vận-dụng những từ-ngữ chuẩn-xác cho kỹ-thuật dàn
dựng của mình, đấy là cái tài tình khéo-léo của Nguyễn-Du
vậy!
361
