Page 359 - Tiếng Việt Tuyệt Vời

Tiếng Việt Tuyệt-Vời Đỗ Quang-Vinh

chỗ đất hiểm yếu, vd: “Tần tuy tiểu ấp, phạt tịnh đại thành,
đắc ách tắc nhi thủ chi ,
Tần tuy là một nước nhỏ, mà đánh đều thắng lớn, đó là nhờ
ở chỗ đất hiểm yếu.” Thực ra “ách” cũng có nghĩa là “chẹn,
bóp” đã được Việt-hoá với nghĩa “bắt chẹn” theo từ-điển của
Hội Khai Trí Tiến Đức, ví dụ: “ách nhân vu hiểm”, cho nên ta
thường nói xe đò bị ách lại, hay bị chặn lại để lính khám xét;
“tắc” , Hán-tự có nghĩa là lấp kín, không thông, ví dụ bế-
tắc, từ này cũng đã được việt-hoá như khi nói con đường tắc
nghẽn hay mắc nghẽn không đi lại được. Tuy nhiên hai tiếng
đã Việt-hoá rồi, tại sao không nói “đường phố bị nghẽn lối vì
xe cộ kẹt cứng” lại dùng tiếng ghép đôi Hán-tự để thành ra
nghĩa khác, lại làm cho câu văn thêm khó hiểu? Ngoài ra
cũng từ điển trên của Hội Khai Trí Tiến Đức còn giải-thích
thêm, ách-tắc là sự khó khăn về thời vận như: “Có đâu trải
mấy nắng mưa, bao nhiêu ách tắc như xưa hãy còn” (Hoài
Nam Ca). Bởi vậy nói rằng giao thông ách tắc e rằng không
ổn.

* Nếu vì trời sương mù mà trên xa lộ nhiều chiếc xe
hơi đụng nhau dây chuyền (xe nọ đụng đít xe kia) thì vì sao
họ dùng chữ “đụng liên hoàn,” cho ra Tàu, trong khi chữ liên
hoàn còn có nghĩa “trở lại” như thơ liên hoàn là bài thơ mà
câu cuối lặp lại câu đầu tiên. Cái xe đầu tiên bị đụng không
thể nào đụng lại cái xe cuối cùng trên đường!

* tường minh: Sau đây là một cuộc đối-thoại về chữ
nghĩa.

Phỏng vấn một nhà giáo,“tác giả và đồng tác giả nhiều tập
sách dạy Văn theo đường lối Công nghệ Giáo dục tái bản
nhiều lần trong hơn 20 năm qua”, phóng-viên đặt câu hỏi:

358