Page 953 - บทความทางวิชาการหลักสูตร ผู้พิพากษาหัวหน้าศาล รุ่นที่ 21

๙๔๑

ิ
ยุติธรรม เพราะเป็นการแก้ไขความไม่สมบูรณ์ของค าพพากษา ตามหลักที่ว่าผู้บริสุทธิ์ไม่ควรถูกด าเนิน
ิ
ั
คดีอาญา อนเป็นการจ ากัดสิทธิและเสรีภาพ ดังนั้นเมื่อมีค าพพากษาให้บุคคลที่มิได้กระท าความผิดต้องรับ
โทษทางอาญาอย่างหนึ่งอย่างใด โดยบุคคลนั้นมิใช่ผู้กระท าผิดอย่างแท้จริง แต่ต้องรับโทษเพราะความไม่
สมบูรณ์ของพยานหลักฐานซึ่งถูกน ามาใช้พจารณาลงโทษจ าเลย ศาลจะต้องกลับค าพพากษาว่าบุคคล
ิ
ิ
ดังกล่าวมิใช่ผู้กระท าความผิด อนเป็นเจตนารมณ์ของการแก้ความไม่สมบูรณ์และเป็นการเยียวยา
ั
ข้อผิดพลาดของกระบวนการยุติธรรมทางอาญา

หลักการรื้อฟื้นคดีอาญา “ในทางที่เป็นโทษแก่จ าเลย”
๑
ความผิดพลาดในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาในบางกรณีอาจเป็นคุณแก่จ าเลย ท าให้จ าเลย
้
หลุดพนไปจากการลงโทษของกระบวนการยุติธรรมทางอาญาได้ ซึ่งแม้จะมีหลักฐานใหม่ในภายหลังว่า
ี
จ าเลยผู้นั้นเป็นผู้กระท าความผิด ก็ไม่สามารถที่จะลงโทษอกได้หากมีค าพพากษาถึงที่สุดไปแล้วว่าจ าเลย
ิ
ผู้นั้นไม่มีความผิด ซึ่งเป็นไปตามหลักบุคคลไม่ควรถูกพจารณาเพอลงโทษซ้ าในการกระท าครั้งเดียว ซึ่งใน
ื่
ิ
กรณีนี้ย่อมส่งผลกระทบต่อความน่าเชื่อถือของกระบวนการยุติธรรมทางอาญา ดังนั้น แนวคิดเกี่ยวกับ
ผู้กระท าความผิดต้องได้รับโทษจึงได้ถูกน ามาใช้ โดยเป็นไปตามทฤษฎีลงโทษเพอความศักดิ์สิทธิ์ของ
ื่
กฎหมาย วัตถุประสงค์ของการลงโทษตามแนวคิดนี้ก็เพอให้เกิดความยุติธรรมแก่ผู้เสียหาย และเป็นการ
ื่
เรียกคืนความเชื่อมั่นและศรัทธาในกระบวนการยุติธรรมของประชาชน และความสงบสุขของสังคม
โดยรวมอีกด้วย ตัวอย่างของประเทศที่มีกฎหมายให้อ านาจในการรื้อฟื้นคดีอาญาขึ้นพิจารณาใหม่ในทางที่
เป็นโทษกับจ าเลย ได้แก่ ประเทศเยอรมนี ออสเตรีย และไต้หวัน

หลักการรื้อฟื้นคดีอาญา “ในทางที่เป็นคุณแก่จ าเลย”
๒
ื้
การรื้อฟนคดีอาญาในทางที่เป็นคุณแก่จ าเลยมีที่มาจากแนวความคิดที่ว่า แม้ว่าข้อสันนิษฐานว่า
สิ่งที่พพากษาถึงที่สุดไปแล้วเป็นสิ่งที่ถูกต้อง จะมีความส าคัญมากในแง่ของความสงบเรียบร้อยแห่งสังคม
ิ
ก็ตาม แต่ถ้าจะปล่อยให้ความผิดพลาดซึ่งอาจจะมีปรากฏขึ้นไม่ได้รับการแก้ไขให้ถูกต้อง ความผิดพลาดที่
ปรากฏนั้น ก็จะท าให้ความศรัทธาของประชาชนที่มีต่อกระบวนการยุติธรรมถดถอยลงไปได้ จึงจ าเป็นต้อง
ิ
ยอมให้มีการรื้อฟนคดีอาญาขึ้นพจารณาใหม่ ซึ่งเป็นมาตรการแก้ไขและลบล้างผลของค าพพากษาที่เกิด
ิ
ื้
จากความผิดพลาดในการด าเนินการตามกระบวนการยุติธรรมในทางอาญา โดยก าหนดให้ศาลซึ่งเป็น
องค์กรที่จัดให้มีค าพพากษานั้นเป็นผู้พิจารณาแก้ไขความผิดพลาดด้วยการด าเนินกระบวนพจารณาคดีนั้นใหม่
ิ
ิ
ส าหรับประเทศที่ยินยอมให้มีการรื้อฟื้นคดีอาญาขึ้นพิจารณาใหม่ในทางที่เป็นคุณแกจ าเลย ได้แก่ ประเทศ
่
ฝรั่งเศส สหรัฐอเมริกา ญี่ปุ่น และประเทศไทย เป็นต้น

๑ พัลลภ แพไชยวงศ์, “การรื้อฟื้นคดีอาญา : ศึกษากรณีการรื้อฟื้นคดีอาญาในทางที่เป็นโทษ” (วิทยานิพนธ์
ปริญญานิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิต, ๒๕๔๙) หน้า ๒๔.
๒ เรื่องเดียวกัน, หน้า ๓๕.