Page 202 - นิตยสารดุลพาห เล่มที่ ๑-๒๕๖๑-กฎหมายฯ

´ØžÒË

ผูนําของชนเผาฮันบุกเขารุกรานกรุงโรมันในปใด ซึ่งจากการทดลองพบวาแมผูเขารวมการ
ทดลองจะรูดีวาตัวเลขสองชุดนี้ไมเกี่ยวกัน แตคําตอบของผูที่บวกเลขแลวไดคาสูงมักสูงกวา

คําตอบที่ถูกตองถึง ๓๐๐ ป แตรายที่บวกแลวไดคาตํ่าไมมีแบบแผนเชนนั้น (หนังสือเฉลยวา
คําตอบที่ถูกตองคือป ค.ศ. ๔๑๑)

นี่คือปรากฏการณที่ความคิดของเราทอดสมอ (anchor) หรือผูกติดกับตัวเลข
ชุดอื่นที่ไมเกี่ยวของกันไปแลว และไมวาเราจะตองการหรือไม เราก็ไมอาจสลัดความคิดถึง
ตัวเลขชุดนั้นไปได และนี่เองจึงเปนสาเหตุที่องคกรการกุศลสามารถ “สะกิด” ใหเราบริจาค

เงินจํานวนมากขึ้นไดหากกําหนดชองใหเราเลือกบริจาคเปน ๕๐๐ บาท ๒,๐๐๐ บาท และ
๕,๐๐๐ บาท แทนที่จะเปนแค ๑๐๐ บาท ๕๐๐ บาท และ ๑,๐๐๐ บาท เปนตน และเปน
เคล็ดลับของการเจรจาตอรองที่ควรเสนอราคาสูงไวกอน เพื่อใหอีกฝายถูก “ผูกติด” กับ

ราคาสูงจนแมจะตอรองใหลดลงมา ราคาสุดทายที่ไดก็จะยังเปนราคาที่สูงอยูดี

และในแงของคดีความแลว การผูกติดยอมมีอิทธิพลตอผลการตัดสินดวย

เชนเดียวกัน โดยเฉพาะในเรื่องการพิจารณาจํานวนคาเสียหาย เพราะเมื่อผูตัดสินคดี (ไมวา
จะเปนผูพิพากษาหรือคณะลูกขุน) ตางก็เปนมนุษยที่ตกอยูใตบวงของอคติในระบบความคิด
คาเสียหายที่โจทกขอมาในฟองจึงเปนตัวเลขชุดที่อาจทําใหเกิดการผูกติดและสงผลให

จํานวนคาเสียหายที่ตัดสินใหจัดอยูในเกณฑสูงหรือตํ่าตามที่ขอมาได นอกจากนี้ ที่นากังวลคือ
การใชดุลพินิจลงโทษในคดีอาญาก็อาจตกอยูใตบวงของการผูกติดดวยเชนกัน มีการศึกษา
ชิ้นหนึ่งที่ทดลองกับกลุมผูพิพากษาเยอรมันโดยผูวิจัยขอใหผูพิพากษาอานขอเท็จจริงในคดี

เกี่ยวกับจําเลยคนหนึ่ง แลวจึงใหทอยลูกเตาที่ผลออกมาเปนไดแคสองคาคือเลข ๓ หรือ ๙
จากนั้นผูวิจัยขอใหผูพิพากษาระบุระยะเวลาที่จะจําคุกจําเลยผูนี้ ผลปรากฏวาโทษจําคุก
โดยเฉลี่ยที่ตัดสินโดยผูพิพากษาที่ทอยลูกเตาไดเลข ๙ คือ ๘ เดือน สวนโทษเฉลี่ยของรายที่

๑๐
ทอยลูกเตาไดเลข ๓ คือ ๕ เดือน นาเปนหวงวาหากผูพิพากษายังถูกผูกติดกับตัวเลขจาก
การทอยลูกเตา (ที่ชัดเจนวาเปนการสุม) ได แลวการผูกติดจะยิ่งทวีความเขมขนขนาดไหน

กับตัวเลขที่พนักงานอัยการรองขอมา หรือกระทั่งตัวเลขในบัญชีเกณฑมาตรฐานการลงโทษ
(ยี่ตอก) ของศาล ทั้งที่โดยหลักการควรเปนเพียงแนวทางและไมตัดดุลพินิจของผูพิพากษา
ในการปรับเปลี่ยนการลงโทษใหเหมาะสมกับพฤติการณในคดี

ñð. Í‹Ò¹¼Å¡ÒÃÈÖ¡ÉÒâ´ÂÅÐàÍÕ´䴌㹠Birte Englich, Thomas Mussweiler, and Fritz Strack, “Playing
Dice with Criminal Sentences: the Infl uence of Irrelevant Anchors on Experts’ Judicial Decision
Making,” Personality and Social Psychology Bulletin 32 (2006) : 188 - 200. áÅÐÍ‹Ò¹Í͹䬏
ä´Œ·Õè http://www.eucim-te.eu/data/dppsenglich/File/PDFSStudien/PSPB_32 (1).pdf
(Ê׺¤Œ¹Çѹ·Õè ñò ¡Ã¡®Ò¤Á òõöñ).

มกราคม - เมษายน ๒๕๖๑ ๑๙๑