Page 68 - Thesis PhD Anger by Chaichana

๕๐

กระด้างในเพื่อนพรหมจารีทั้งหลายนั้น ย่อมไม่น้อมไปเพ่อความเพียรเพื่อประกอบเนือง ๆ เพื่อกระทำ
ื
ต่อเนื่อง เพื่อบำเพ็ญเพียร การที่จิตของภิกษุไม่น้อมไปเพื่อความเพียรเพื่อประกอบเนือง ๆ เพื่อ

กระทำต่อเนื่อง เพื่อบำเพ็ญเพียร นี้เป็นกิเลสเครื่องตรึงจิตดุจตะปู
๘๑
โทสะก่อให้เกิดสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์ โทสะทำให้จิตกำเริบ โทสะเป็นภัยที่เกิดภายใน คน

(ส่วนมาก) ไม่รู้จักภัยนั้น คนโกรธไม่รู้จักผล คนโกรธไม่รู้จักเหตุ ความโกรธครอบงำนรชนเมื่อใด ความ
๘๒
มืดบอดย่อมมีเมื่อนั้น

บุคคลผู้มีโทสะ ถูกโทสะครอบงำ มีจิตถูกโทสะกลุ้มรุม ย่อมคดเพอเบียดเบียนตนเอง บ้าง
ื่
ิ
เพื่อเบียดเบียนผู้อื่นบ้าง เพื่อเบียดเบียนทั้ง ๒ ฝ่ายบ้าง เสวยทุกขโทมนัสทางใจบ้าง
๘๓
ความอาฆาตเกิดขึ้นในฐานะอันไม่สมควร จิตอาฆาต ความขัดเคือง ความ กระทบกระทั่ง
ความแค้น ความเคือง ความขุ่นเคือง ความพล่านไป โทสะ ความคิดประทุษร้าย ความคิดมุ่งร้าย

ความขุ่นจิต ธรรมชาติที่ประทุษร้ายใจ ความโกรธ กิริยาที่โกรธ ภาวะที่โกรธ มี ลักษณะเช่นว่านี้
(และ) ความคิดประทุษร้าย กิริยาที่คิดประทุษร้าย ภาวะที่คิดประทุษร้ายความคิด ปองร้าย กิริยาที่

ิ
คิดปองร้าย ภาวะที่คิดปองร้าย ความพโรธ ความแคน ความดุร้าย ความเกรี้ยวกราด ความไม่แช่มชื่น
้
แห่งจิต มีลักษณะเช่นว่านี้ นี้เรียกว่า ปฏิฆสังโยชน์
๘๔
พระพุทธเจ้าตรัสว่า ปัจจัยให้เกิดโทสะ ๒ อย่างนี้ คือ ๑. ปฏิฆนิมิต (นิมิตให้ขัดเคือง) ๒.

ั
๘๕
ึ
อโยนิโสมนสิการ ปัจจัยให้เกิดโทสะ ๒ อย่างนี้ ถ้าพวกอญเดียรถีย์ปริพาชกพงถามอย่างนี้ ว่า อะไร
เป็นเหตุเป็นปัจจัยให้โทสะที่ยังไม่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพื่อความเจริญ ไพบูลย์
ยิ่งขึ้น เธอทั้งหลายพึงตอบว่า “ปฏิฆนิมิต” เมื่อมนสิการปฏิฆนิมิตโดยไม่แยบคาย โทสะที่ยังไม่เกิดขึ้น

ก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพ่อความเจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้ โทสะที่ยัง
ื
ไม่เกิดขึ้นก็เกิดขึ้น หรือที่เกิดขึ้นแล้วก็เป็นไปเพื่อความเจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น
๘๖

จากข้อมูลเบื้องต้นสรุปได้ว่า เมื่อบุคคลผู้มีความโกรธเกิดขึ้นแล้วจะแสดงลักษณะ อาการ
ออกทางกาย วาจาและใจ ความโกรธสามารถเปลี่ยนแปลงบุคคลผู้โกรธไปได้โดยสิ้นเชิง จากปกติเป็น

คนมีอารมณ์ดี เรียบร้อย ก็สามารถเปลี่ยนไปเป็นคนดุร้าย ใจร้อนได้ จากปกติเป็นผู้ที่มีวาจาสุภาพ

๘๑ ที.ปา. (ไทย) ๑๑/๓๑๙/๓๐๘-๔๓๘.

๘๒ ขุ.ม. (ไทย) ๒๙/๕/๒๐-๖๒๐.
๘๓ องฺ.ทุก. (ไทย) ๒๐/๕๔/๒๑๖-๔๑๑.
๘๔ อภิ.สงฺ. (ไทย) ๓๔/๑๐๒๐/๒๘๕-๓๘๘.

๘๕ องฺ.ทุก. (ไทย) ๒๐/๑๒๕/๑๑๕-๔๑๑.
๘๖ องฺ.ทุก. (ไทย) ๒๐/๖๙/๒๗๓-๔๑๑.