Page 45 - Münip Dergisi 2.Sayı

otuz sekiz ay süren Magosa sürgünüm ile belki faal ga- S.Y. Tutukluluk hâliniz ne kadar sürdü?
zetecilik devrim kapanmıştı fakat edebî hayatımın en
verimli devresi de başlamıştı diyebilirim. N.K. Sultan Abdülhamid, Mithat Paşa’yı Avrupa’ya
sürgüne göndermişti. Bir sonraki gün de yani 6 Şubat
S.Y. Bahsettiğiniz bu devrede hangi eserlerinizi yaz- 1877’de beni de tutuklattı. İki ay kadar süren bir sorgu-
dınız? lama safhasının ardından 11 Nisan’da Suphi Paşa’nın re-
isliğindeki mahkemede yargılanmıştım. Mayıs sonunda
N.K. İntibah adı verdiğim ilk romanımı ve sonrasında mahkeme, mahkûmiyetimi icap ettirecek bir suç görme-
yazdığım tiyatro-roman tarzındaki Âkif Bey adlı eseri- yerek görevsizlik kararı vermişti. 10 Temmuz’da Sultan’ın
mi burada yazmaya koyulmuştum. İstanbul’da iken ilk iradesiyle Akdeniz adalarından birinde oturmak şartıyla
müsveddelerini hazırladığım Gülnihal’de burada bitmiş- tamamen tahliye edilmiştim. 19 Temmuz 1877 tarihinde
ti. Sonrasında Zavallı Çocuk, Kara Belâ ve Celâleddin İstanbul’dan ayrılarak Midilli’ye hareket etmiştim.
Hârizmşah adlı eserlerimin ilk bölümünü yine burada
kaleme almıştım. Ayrıca birçok tarihî telif ve çeviri risa- S.Y. Sultan’la olan sürtüşmeniz Midilli’de de devam
lelerimi de burada yazmıştım. Bunlar arasında; Kanije, etti mi?
Silistre Muhasarası, Nevruz Bey’in Tercüme-i Hâli, Rüyâ,
Tahrîb-i Harâbât, Tâkîb-i Harâbât, İrfan Paşa’ya Mektup, N.K. Hayır devam etmemiş bilakis kısmen de olsa dü-
Mes prisons Muâhezesi, Bahâr-ı Dâniş ve Târîh-i Askerî’yi zelmişti. Midilli’ye tayinimle birlikte devletimiz ve dahi
sayabilirim. milletimiz için oldukça mühim hizmetler yerine getir-
memin yolu açılmıştı. Sultan’a adada gördüğüm tehli-
S.Y. Sürgünden nasıl kurtuldunuz ve daha sonra ne- keleri ve bu hususta yapılması gerekenleri rapor halinde
ler yaptınız? sunmuştum. Ayrıca adanın çeşitli köşelerinde mektep-
ler açmak, camiden mahrum kalmış köylere camiler
N.K. Sürgünden kurtulmam Sultan Abdülaziz’in tahtan yaptırmak gibi birçok faaliyetle buraları âdeta birer şan-
inmesiyle mümkün olmuştu. V. Murad’ın tahta çıkışın- tiyeye çevirmiştim.
dan üç gün sonra hakkımızda af kararı çıkmıştı. Bir kı-
sım arkadaşlarla Magosa’dan İzmir’e gelmiş ve bir hafta S.Y. Peki buradaki idari işlerinizden kalem işlerinize
kadar burada misafir edildikten sonra İstanbul’a doğru fırsat bulabildiniz mi?
yola çıkmıştık. Bizi getiren gemi İstanbul limanına de-
mir attığı sırada etrafımız yüzlerce kayık, sandal ve tek-
ne ile kuşatılmış, güverteye çıkanlar bizleri kucaklayarak
tezahürat eşliğinde tebrik etmişlerdi.
S.Y. Sürgünden döndükten sonra sizi çeşitli devlet
kademelerinde görüyoruz. Buradaki görevleriniz-
den de bahseder misiniz?

N.K. İstanbul’a ayak bastığımda Sultan V. Murad’ı akli
melekelerini yitirmiş buldum. Büyük bir hayal kırıklı-
ğına uğradım diyebilirim. V. Murad’ın yerine kardeşi
II. Abdülhamid tahta çıkmıştı. Sultan Abdülhamid’in
cülûsundan on yedi gün sonra Şûrâ-yı Devlet (Danış-
tay) üyeliğine getirildim. Sonrasında Kanûn-ı Esâsî’yi
hazırlamak için kurulmuş olan heyete Kasım 1876 ta-
rihinde üye seçilmiştim. Üyeliğim esnasında Sultan
Abdülhamid’le birkaç kez yüz yüze görüşmüştüm. Sul-
tan’a Kânûn-ı Esâsî’den bazı maddelerinin çıkartılması
gerektiğini çeşitli raporlar eşliğinde dile getirmiştim. Bu
teklif ve ısrarlarım Sultan’ı kızdırmış olacak ki beni ve
diğer üye arkadaşları birer birer tutuklatıp İstanbul’dan
göndermişti.

2022/2 43