Page 105 - حقوق مشاورين املاک39
P. 105
.14حقوق ارتفاقی
منظور از حقوق ارتفاقی آن دسته از حقوقی است که برای شخص در ملک دیگری وجود داشته باشد؛
مثلا در زمین یا خانه کسی مجرای فاضلاب یا آب باران زمین یا خانه دیگری باشد .در این صورت
صاحب آن خانه یا زمین نمیتواند از استفاده همسایه جلوگیری کند .اگر کسی از ایام قدیم در خانه یا
ملک دیگری حق مرور یا مجرای آب به ملک خود داشته صاحب خانه یا مالک نمیتواند مانع عبور او یا
مانع آب بردن از ملک خود شود .هم چنین است حق داشتن در شبکه ناودان حق شرب و غیره مالک
میتواند از اجازه ای که برای استفاده از ملکش به دیگران داده هر زمان که خواست رجوع کند پس
چنانچه کسی حق عبور در ملک دیگری ندارد ولی صاحب ملک اجازه دهد که از ملک او عبور کنند هر
وقت مالک بخواهد میتواند از اجازه خود برگردد و مانع عبور شود.
.15معاملات َغ َرری
معاملات غرری در اجتماع به وفور دیده می شود مثلا دو طرف با هم توافق می کنند که در صورت
پیروزی فلان تیم ورزشی در المپیک طرف اول ماشین خود را بدهد و در صورت شکست آن تیم طرف
دیگر ماشین خود را بدهد .علاوه بر اینکه این قرارداد هیچ نفع عقلایی و مشروع برای طرفین ندارد و
مشخص نیست که در نهایت کدام یک از دو طرف باید اتومبیلش را منتقل کند و بستگی به شانس و
تصادف دارد بدین لحاظ غرری است .معاملات غرری از دیدگاه فقهای اسلام باطل است .در تطبیق قمار
و گروبندی و امثال آن با معاملات غرری نیاز به توضیح نیست.
.16معاملات فضولی
مطابق قانون مدنی هر کس حق دارد نسبت به اموال خودش معامله انجام دهد و معامله به مال غیر جز
با عنوان ولایت یا وصایت یا وکالت نافذ نیست ولو اینکه صاحب مال باطنا راضی باشد ولی اگر مالک یا
قایم مقام او پس از وقوع معامله آن را اجازه نمود ،در این صورت معامله ،صحیح و نافذ می شود.
اجازه مالک در مورد معامله فضولی ممکن است با لفظ یا به صورت انجام فعلی که دلالت بر امضای
عقد کند باشد .برخلاف تصور عامه سکوت مالک ولو اینکه در مجلس عقد حضور داشته باشد اجازه
محسوب نمی شود.
برخی نکات قانونی مهم در خصوص معامله فضولی
.1هرگاه کسی نسبت به مال غیر معامله نماید و بعد آن مال به نحوی از انحاء به معامله کننده
فضولی منتقل شود صرف تملک موجب نفوذ معامله سابقه نخواهد بود.
.2هرگاه کسی نسبت به مالی معامله به عنوان فضولی نماید و بعد معلوم شود که آن مال ملک
معامله کننده بوده است یا ملک کسی بوده است که معامله کننده می توانسته است از قبل او با
ولایت یا با وکالت معامله نماید در این صورت نفوذ و صحت معامله موکول به اجازه معامل است
و الا معامله باطل خواهد بود.
.3هرگاه کسی مال خود و مال غیر را به یک عقدی منتقل کند یا انتقال مالی را برای خود و دیگری
قبول کند معامله نسبت به خود او نافذ و نسبت به غیر فضولی است.
.4اگر عین مالی که موضوع معامله فضولی بوده است قبل از اینکه مالک معامله فضولی را اجازه یا
رد کند مورد معامله دیگر نیز واقع شود مالک میتواند هر یک از معاملات را که بخواهد اجازه کند
در این صورت هر یک را اجازه کرد معاملات بعد از آن نافذ و سابق بر آن باطل خواهد بود.
.5نسبت به منافع مالی که مورد معامله فضولی بوده است و هم چنین نسبت به منافع حاصل از
عوض آن اجازه یا رد از روز عقد موثر خواهد بود.
93
