Page 114 - Neşide Dergisi 5.Sayı E-Book

Türkiye'de

Eğitim Tartışmaları

ve Mümtaz Turhan'ın

Eğitim Üzerine Düşünceleri

ve Önerileri

Mehmet AYGÜN*

“Maarifimizin ana davaları, aynı zamanda o alanlarla ilgili okullar açılır. Askeri Tıbbiye, Mül-
Türkiye’nin kalkınmasının, ilerlemesinin, bu- kiye, Sanayi mekteplerinin açılması hep Batılılaş-
günkü medeniyet seviyesinde bir millet olma- ma politikalarının bir gereği olmuştur. Tanzimat’la
sının da esas davalarıdır.” 1 birlikte medreselerin yanında Batılı tarz okulların
açılması, Türk Eğitim tarihinde eğitim-öğretimde
bir ikiliğin ortaya çıkmasının nedenlerinden biri
ürk Batılılaşma tarihi ile modern Türk eği-
olmuş bu ikilik Tevhid’i Tedrisat Kanunu ile aşılmış
Ttim tarihi arasında sıkı bir ilişki vardır. Eği- ancak düşünsel ve kültürel alanda yaşanan ikircik-
tim, eğitimle ilgili gelişme ve tartışmalar Batılılaş-
li yapı 1950’li yıllara kadar devam etmiştir.
ma serüvenimizle şekillenmiştir. Batılılaşma en
genel anlamıyla devletteki kötü gidişi durdurma, Bu açıdan Türk eğitim sistemi genel Batılı-
devletin yaşatılması çabasıdır. Bunun için Osman- laşma süreciyle yakından ilgili olmuştur. Batılı-
lı-Türk Batılılaşması kurum temelli sürdürülmüştür. laşmanın genel olarak gerçekleşmesi ve başarısı
Batılılaşma siyasetinin kendini en çok hissettirdiği eğitime ve eğitim politikalarına bağlılığıyla ölçül-
alan eğitim olmuş ve Batılılaşma kendini daha müştür. Bunun için Batılılaşma konusu/sorunu/
çok eğitim üzerinden sürdürmüştür. Bu süreçte meselesiyle ilgili olan düşünürlerimiz beraberin-
eğitim, yöneticiler, Batıcı kadrolar ve aydınlar ta- de eğitimle de yakından ilgilenmişlerdir. Mümtaz
rafından modernleşme ve Batılılaşma sürecinde Turhan gibi belli bir Batılılaşma önerisi getiren ay-
önemli bir unsur olarak görülmüştür. Örneğin, dınlarımız ve düşünürlerimiz aynı zamanda belli
Osmanlı'da ilk modernleşme çabaları ordu ve as- bir eğitim ve okul modeli önerisi de getirmişler-
kerlik alanında gerçekleştirilir. Bunun için modern dir.
tarzda okullar açılmıştır. Mühendishane-i Berri
Bu çalışmada 1950’li yıllarda Türk sosyoloji-
Hümayun ve Bahr-i Hümayun gibi. Daha buradan
sinde öne çıkan bir sosyoloğumuz olan Mümtaz
başlayarak tüm modernleşme tarihimiz boyunca
Turhan’ın eğitimle ilgili yaklaşımları ele alınacak-
eğitim ve okula merkezi bir rol yüklenmiştir. Batı-
tır. Mümtaz Turhan’ın bir sosyolog olarak temel
lılaşma süreci içinde modernleştirmeye tabi tutu-
izlek konusu Türkiye’nin Batılılaşma serüveni ol-
lan her kurum ve toplumsal yapı eğitim ve eğitim
muştur. Batılılaşmanın yansıma alanı kültürden
kurumu açılarak modernleştirmeye çalışılmıştır.
başlayarak, aslında Batılılaşmayı bir tür kültür
Askerlik ve ordu ile başlayan modernleşme gi- değişmeleri olarak değerlendirdiği eseri Kültür
derekten hayatın diğer alanlarına doğru uzanır ve Değişmeleri’nden sonra Batılılaşmayı sistemli bir
* Başakşehir Bilim ve Sanat Merkezi, Felsefe Öğretmeni.
1 Mümtaz Turhan, Maarifimizin Ana Devaları ve Bazı Hal Çareleri, Bedir Yayınları, İstanbul 1964.

112