Page 6 - نگرش فارسیآموزان درباره نقش متون ادبی در آموزش زبان‌فارسی به غیر‌فارسی‌زبانان
P. 6
وکیلی فرد و همکاران :نگرش فارسیآموزان دربارۀ نقش متون ادبی در آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبان 15
ومکانی پدیدار شدن آثـار ادبـی برخـوردار نیسـتند .در مـورد متون ادبی
بهکارگیری متنهای ادبی ادراکی ک ّلی ،وجـود دارد مبنـی بـر
این که ادب ّیات ،پیچیده و بـرای یادگیرنـدگان زبـان خـارجی، زبان بسته بهگویشوران ،اهداف ،موقع ّیت اجتماعی ،فرهنگی و
دسترسناپذیر است و ح ّتی می تواند در روند یادگیری ،زیانبار شغلی آنان ،وابستگی جغرافیایی و نیز موقعیّت گفتار میتوانـد
تفاوتهایی گاه عمیق از خود نشان دهد .وکیلـیفـرد (:1378
باشد( .خطیب)214 :2011 ، )212ضمن تأکید بر این موضوع ،ازگونههـا ،سـطوح زبـانی،
از نگاه برخی صاحبنظران ،ادب ّیات با مفاهیم جهانی ارتباط سیاق و نیز سبک ،سخن بهمیان میآورد و میگوید همۀ این
دارد و منبعی برای شکوفایی مهارتهـای زبـانآمـوزان اسـت. مفاهیم برای متخ ّصصان ،دارای ارزش یکسـان نیسـتند؛ امّـا
ادب ّیات علاقۀ آنان را به خواندن افزایش میدهد و منبعی بسـیار نشاندهندۀ توجّهی هستند که زبانشناسان بهگونههای زبـان
غنی و تحریکآمیز برای نوشتن در کلاسهای آمـوزش زبـان معطوف میدارند .هنگامیکـه زبـانآمـوزان ،نوشـتۀ ادبـی را
دوم است (خطیب .)214 :2011 ،ویکـی و سـواعدی:2014( 2 دربرابر گفتار قرار مـیدهنـد یـا کارشناسـان از زبـان فارسـی
)1920اعتقاد دارند که شعر میتوانـد یـک منبـع بـالقوه بـرای عامیانــه ،فارســی معیــار ،فارســی ادبــی و فارســی فصــیح،
واژگان جدید و اصطلاحات بهیـادمانـدنی باشـد .بـدین لحـاظ، سخنمیگویند ،میکوشند تا این گوناگونی را درنظر بگیرنـد.
آموزش زبان از طریق شعر ،میتواند دریچهای برای غنیسازی مسلّما ،زبان درکاربردهای عادی خود میان عموم ،بیشـتر بـار
ا ّطلاعاتی دارد و درجهت ایفای نقـش اصـلیاش کـه همانـا
زبان ،غنیسازی فرهنگی و التذاذ ادبی باشد.
از دیدگاه خطیب ( )215 :2011مزیّت دیگر ادبیّات ،دادن ارتباط میان انسانهاست ،بهکار میرود.
انگیزۀ مطلوب به زبانآموزان اسـت .بـه همـان میزانـی کـه اما ویژگیهای زبان ادبـی ،آن را از زبـان عـادی متمـایز
زبانآموزان از خواندن ادبیّـات لـذّت مـیبرنـد ،ممکـناسـت میکند .عناصر زبانی در زبان عادی برای ایجاد پیام بـه کـار
انگیزهشان افزایش یابد .وقتی که چیـزی مربـوط بـه شـرایط میروند و رسانندۀ پیام هستند و هرگـاه پیـام مـورد نظـر بـه
واقعی زندگی است ،علاقه و شوق را در زبـانآمـوزان فـراهم صــورتی بیــان شــود کــه ارزش زبــانی آن بیشــتر از ارزش
میکند؛ درنتیجه ،زبانآموزان آنگونه کـه خـود مـیخواهنـد اطلاعاتی آن باشد ،با زبان ادبی روبهرو هستیم .نوع گـزینش
غرق در انگیزه و تجربیات میگردند .حاصل اینغوطـهوری و واژهها و شیوۀ در کنار هم قرار گرفتن واژهها باعث مـیشـود
تعامل همان چیزی است که همـۀ مـا بـهدنبـال آن هسـتیم: که زبان ،ادبی گردد (غلامرضایی .)25 :1377 ،ویژگـیهـایی
یادگیری .غصـن )173 :2002( 3اظهـار مـیدارد کـه شـواهد چون تشبیه ،استعاره ،تعبیرهای شاعرانه ،ساختهـای نحـوی
قانعکننـدهای وجـود دارد کـه ادب ّیـات دارای توانـایی تقویـت نامتعارف ،همنشینی آوایی (واجآرایی) و ...ویژگیهایی هستند
نگــرشهــای میــانشخصــی و میــانفرهنگی 4در میــان
زبانآموزان است .علاوه بر آن ،ادبیّات دارای ارزش آموزشـی که متنهای ادبی را از زبان عادی جدا میکنند.
شاید بتوان ادب ّیات را نه برمبنای داستانی یا تخیّلی بودن،
است و میتواند فراگیران را در یادگیری درگیر کند. بلکه بر پایۀ بهکارگیری زبان به شیوهای خاص ،تعریف کرد.
پس از پرداختن به دیدگاههای گونـاگون صـاحبنظران در براساس این نظر ،ادبیّات نوعی نوشته است که بنـا بـه گفتـۀ
مورد دشورایها و مزیتهای بهکارگیری متنهـای ادبـی در منتقد روس ،رومن یاکوبسن ،نمایشگر درهم ریختن سـازمان
کلاسهای آموزش زبان ،در اینجا بـه پـژوهشهـای انجـام یافتۀ گفتار متداول مردم باشد( .ایگلتون )4 :1368 ،1نمیتوان
انکار کرد که درک متنهایی که ادبی خوانده میشوند ،نسبت
گرفته در این راستا میپردازیم. به اشکال دیگر متون از دشواریهایی برخوردارند؛ متون ادبی،
علاوه بر پیچیدگیهای واژگانی و زبانی ،کنایهها ،تشـبیههـا،
پیشینۀ پژوهش ضربالمثلها ،شخصیتهای اسطورهای ،افسانههای تـاریخی
و مذهبی ،باورها ،داستانهای حماسی ،تاریخ و حـواد آن و
پژوهشهای انجام شده در ایران ...را در برمیگیرند .فارسـیآمـوزان از درک کـافی پیشـینه و
ارجاعات هریک از ایـنهـا و شـناخت بایسـتۀ بافـت زمـانی
اصــغرپور ماســوله و ذوالفقــاری ( )1396پژوهشــی را بــرای
سنجش رغبت فارسیآموزان غیرایرانی به ادب ّیات فارسـی بـه 1. Eagleton
2. VK & Savaedi
3. Ghosn
4. interpersonal and intercultural attitudes
