Page 334 - Publicationa15

326 อุดมศักดิ์ นิติมนตรี

ข้อสังเกต

ศาลฎีกาส่งค�าโต้แย้งของจ�าเลยที่ 2 ขอให้วินิจฉัยว่า พระราชบัญญัติ
ขายตรง และตลาดแบบตรง พ.ศ. 2545 มาตรา 54 ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ
มาตรา 39 วรรคสอง มาตรา 40 (5) ประกอบมาตรา 30 หรือไม่ ศาลรัฐธรรมนูญ
ได้วินิจฉัยโดยมีความเห็นแตกต่างกันเป็น เสียงข้างมากข้างน้อย เสียงข้างน้อย

เห็นว่าบทบัญญัติดังกล่าวเป็นบทสันนิษฐานข้อเท็จจริงไม่ใช่บทสันนิษฐาน
ความผิด ไม่ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ แต่เสียงข้างมากเห็นว่าเป็นบทสันนิษฐาน
ความผิด ขัดหรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ ตามค�าวินิจฉัยเสียงข้างมากเห็นว่าเป็นการ
น�าการกระท�าความผิดของบุคคลอื่นมาเป็นเงื่อนไขของการสันนิษฐานให้จ�าเลย

มีความผิดและต้องรับโทษทางอาญา โดยไม่ต้องพิสูจน์การกระท�าหรือเจตนา
ของจ�าเลย คงพิสูจน์เพียงว่านิติบุคคลกระท�าความผิด ตามกฎหมาย และจ�าเลย
เป็นกรรมการผู้จัดการ ผู้จัดการ หรือบุคคลซึ่งรับผิดชอบในการด�าเนินงานของ
นิติบุคคลนั้น เป็นการผลักภาระการพิสูจน์ไปยังบุคคลนั้นๆ ทั้งหมดทุกคนให้

ต้องเดือดร้อน ถูกด�าเนินคดีก่อนแล้วพิสูจน์ตนเองภายหลัง จึงเป็นบทบัญญัติ
สันนิษฐานความผิดไม่ใช่การ สันนิษฐานข้อเท็จจริง ขัดต่อหลักนิติธรรมและขัด
หรือแย้งต่อรัฐธรรมนูญ มาตรา 39 วรรคสอง
อย่างไรก็ดีกฎหมายไม่สามารถเอาผิดกับจ�าเลยได้โดยอัตโนมัติ แต่ไม่ได้

หมายความว่า ผู้แทนนิติบุคคลไม่ต้องรับโทษ หากโจทก์น�าสืบได้ว่ากรรมการ
ผู้จัดการ หุ้นส่วน ผู้จัดการ ผู้แทนนิติบุคคลหรือบุคคลใดซึ่งรับผิดชอบ ได้กระท�า
การแทนและเพื่อนิติบุคคลนั้น ครบองค์ประกอบของความผิดตามกฎหมาย
ก็อาจถูกลงโทษได้ในฐานเป็นผู้กระท�าโดยส่วนตัวหรือร่วมกระท�าผิดกับ

นิติบุคคล
ผลที่ตามมาคือยังกระทบถึงกฎหมายอื่นๆ ในประเทศไทยที่เป็นกฎหมาย
ควบคุมการประกอบอาชีพธุรกิจภายใต้ระบบอนุมัติ อนุญาต ที่มีบทสันนิษฐาน
ของผู้บริหารบริษัทเช่นเดียวกับที่ก�าหนดไว้ในพระราชบัญญัติขายตรงฯ

จ�านวนมาก ไม่ว่าจะเป็นพระราชบัญญัติธุรกิจสถาบันการเงิน พ.ศ. 2551
พระราชบัญญัติสัญญาซื้อขายล่วงหน้า พ.ศ. 2546 พระราชบัญญัติสถานบริการ
พ.ศ. 2509 พระราชบัญญัติปุ๋ย พ.ศ. 2518 พระราชบัญญัติน�้ามันเชื้อเพลิง

_17-0315(306-336)15.indd 326 4/27/60 BE 11:58 AM