Page 218 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

Nie uzgadnia się zaś, jeśli dopełnienie przysłówka ilościowego znajduje się po imiesłowie:
Combien a-t-il fait de fautes ?
388 Participe passé przed bezokolicznikiem

a) Participe passé odmieniany z avoir, stojący przed bezokolicznikiem, uzgadnia się
z poprzedzającym go dopełnieniem bliższym, jeśli to dopełnienie odnosi się do
imiesłowu:
Les violonistes que j’ai entendus jouer étaient habiles.
(Skrzypkowie, których usłyszałem [jak grali], byli bardzo dobrzy.
Kogo usłyszałem? – Skrzypków, którzy grali.)

b) Jednak participe passé pozostaje nieodmienny, gdy dopełnienie bliższe odnosi się
do bezokolicznika:
Les airs que j’ai entendu jouer étaient charmants.
(Melodie, które usłyszałem, były urocze.
Co usłyszałem? – Melodie, które były grane.)
Wskazówki dotyczące uzgadniania

1. W celu sprawdzenia, czy participe passé się uzgadnia, należy dopełnienie bliższe
(lub rzeczownik, któremu dane dopełnienie odpowiada) wstawić pomiędzy
imiesłów a bezokolicznik, a następnie zamienić bezokolicznik na participe présent
lub na zdanie względne w imparfait czy też na wyrażenie en train de; jeżeli taka
konstrukcja zachowuje znaczenie zdania wyjściowego, należy uzgodnić imiesłów:
Je les ai vus sortir. (Widziałem, jak oni wychodzą.) – j’ai vu eux sortant… qui sortaient…
en train de sortir

2. Gdy osoba lub przedmiot określane dopełnieniem bliższym są wykonawcami czyn-
ności wyrażonej przez bezokolicznik, imiesłów jest uzgadniany:
Les comédiens qu’on a encouragés à jouer cette pièce.
(Aktorzy, których zachęcano do grania tej sztuki.)
3. Jeśli po bezokoliczniku znajduje się (lub może się znajdować) dopełnienie orzeczenia
w stronie biernej wprowadzone przez przyimek par, imiesłów jest nieodmienny:
Ces arbres que j’avais vus grandir, je les ai vu abattre (par le bûcheron). (Widziałem, jak
te drzewa rosły, a później jak [one] były ścinane [przez drwala].)

UWAGI
1
1. Imiesłów fait znajdujący się przed bezokolicznikiem jest nieodmienny :
Ces personnes, je les ai fait venir.
2. Eu i donné przed bezokolicznikiem wprowadzonym przez przyimek à mogą – w większości
przypadków – być zarówno uzgadniane, jak i pozostać nieodmienne, ponieważ nie ma
znaczenia, czy dopełnienie bliższe odnosi się do imiesłowu, czy do bezokolicznika:
Les affronts qu’il a eu(s) à subir (il a eu des affronts à subir lub il a eu à subir des affronts).
Les problèmes qu’on m’a donné(s) à résoudre.

1. Nowe reguły ortograficzne zaproponowane w 1990 roku sugerują rozszerzenie tej zasady na imiesłów
laissé ( § 511).

218