Page 301 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

C. Nowe reguły ortograficzne

b) W inwersji pierwsza osoba liczby pojedynczej zakończona na e i poprzedzająca
zaimek osobowy przyjmie akcent grave: aimè-je, puissè-je itd.

4. Akcent circonflexe nad niektórymi samogłoskami

Akcent circonflexe nad a, o oraz e pozwala rozróżnić długość samogłosek w wyrazach
homonimicznych (mâtin i matin; côte i cote; vôtre i votre itd.), zaś umieszczony nad
i oraz u traci swą rolę fonetyczną (na przykład słowa voûte i doute różnią się w wymowie
jedynie brzmieniem pierwszej spółgłoski). W kilku końcówkach czasowników (passé
simple itd.) akcent ten wskazuje na różnice morfologiczne między formami czasownika.
Jeżeli akcent ten pojawia się w innych wyrazach, nie stanowi on żadnego specjalnego
wyznacznika i nie świadczy o fonetycznej różnicy między wyrazami, chociaż czasami
pozwala na rozróżnienie wyrazów o tej samej pisowni.
Dlatego też akcent circonflexe pozostaje nad a, e, i o, natomiast nad i oraz nad u nie
jest już obowiązkowy, wyjąwszy następujące przypadki:
a) W odmianie czasowników, gdzie wyróżnia końcówkę danej formy czasownika:
W passé simple (w pierwszej i drugiej osobie liczby mnogiej):
Nous suivîmes, nous voulûmes, jak nous aimâmes;
Vous suivîtes, vous voulûtes, jak vous aimâtes.
W subjonctif imparfait (w trzeciej osobie liczby pojedynczej):
Qu’il suivît, qu’il voulût, jak qu’il aimât.

W subjonctif plus‑que‑parfait, nazywanym niekiedy drugą formą conditionnel passé
(w trzeciej osobie liczby pojedynczej):
Qu’il eût suivi, il eût voulu, jak qu’il eût aimé.
Nous voulûmes qu’il prît la parole.
Il eût préféré qu’on le prévînt.
b) W wyrazach, w których sygnalizuje zmianę znaczenia, tak jak w przypadku: dû,
jeûne, przymiotników mûr i sûr oraz czasownika croître (zważywszy na to, iż
odmiana tego czasownika jest częściowo identyczna z odmianą czasownika
croire). Akcentu nie stawiamy nad pochodnymi tych czasowników oraz wyrazami,
w których czasowniki te stanowią części składowe (przykład: sûr, ale sureté; croître,
ale accroitre). Podobnie jak w przypadku dû, przymiotniki mûr i sûr mają akcent
circonflexe wyłącznie w rodzaju męskim liczby pojedynczej.
Poprawka ta nie jest poprawką obowiązującą.

UWAGI
– Wprowadzenie powyższej zasady stawiania akcentu circonflexe ma także na celu skorygo-
wanie istniejących nieprawidłowości etymologicznych i ujednolicenie pisowni. Zatem odtąd
nie stawiamy akcentu circonflexe, czyli piszemy mu (podobnie jak su, tu, vu, lu), plait (podo-
bnie jak tait, fait), piqure, surpiqure (podobnie jak morsure), traine, traitre (podobnie jak
gaine, haine, faine) oraz ambigument, assidument, congrument, continument, crument,
dument, goulument, incongrument, indument, nument (podobnie jak absolument, éper-
dument, ingénument, résolument).

301