Page 302 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

A neksy

– Powyższe zmiany nie dotyczą akcentu circonflexe w nazwach własnych. Obowiązuje on także
nadal w przymiotnikach pochodzących od tych nazw (przykłady: Nîmes, nîmois).

5. Czasowniki zakończone na -eler i -eter

Użycie e z akcentem grave (è), oznaczającego dźwięk [ɛ], w czasownikach zakończonych
na -eler i na -eter, zostało rozszerzone na wszystkie czasowniki tego typu.
Odmieniamy je zatem według wzoru odmiany czasowników peler i acheter: elle ruis-
sèle, elle ruissèlera, j’époussète, j’étiquète, il époussètera, il étiquètera.
Wyjątek od tej reguły stanowią jedynie czasowniki appeler (i rappeler) oraz jeter
(i jego pochodne), których formy pozostają bez zmian.
W przypadku rzeczowników zakończonych na -ement pochodzących od powyższych
czasowników stosuje się te same zasady ortograficzne: amoncèlement, bossèlement,
chancèlement, cisèlement, cliquètement, craquèlement, craquètement, cuvèlement,
dénivèlement, ensorcèlement, étincèlement, grommèlement, martèlement, morcè-
lement, musèlement, nivèlement, ruissèlement, volètement.

6. Participe passé
Participe passé czasownika laisser, po którym występuje bezokolicznik, jest nieod-
mienny: tym samym staje się on czasownikiem posiłkowym dla bezokolicznika,
podobnie jak jest to w przypadku czasownika faire, który, pełniąc podobną funkcję
w zdaniu, jest nieodmienny (z czasownikiem posiłkowym avoir).
Participe passé czasownika laisser poprzedzający bezokolicznik jest zatem
zawsze nieodmienny, nawet jeśli został użyty z czasownikiem posiłkowym avoir
i poprzedzającym go dopełnieniem.
Elle s’est laissé mourir (podobnie jak elle s’est fait maigrir).
Elle s’est laissé séduire (podobnie jak elle s’est fait féliciter).
Je les ai laissé partir (podobnie jak je les ai fait partir).
La maison qu’elle a laissé saccager (podobnie jak la maison qu’elle a fait repeindre).

7. Liczba pojedyncza i mnoga zapożyczeń
Rzeczowniki i przymiotniki obcego pochodzenia mają regularną liczbę pojedynczą
i mnogą: un zakouski, des zakouskis; un ravioli, des raviolis; un graffiti, des graffitis;
un lazzi, des lazzis; un confetti, des confettis; un scénario, des scénarios; un jazzman,
des jazzmans itd. Formą liczby pojedynczej staje się forma najczęściej używana, nawet
jeśli w języku, z którego dany wyraz pochodzi, wyraża ona liczbę mnogą.
Liczbę mnogą w zapożyczeniach tworzymy regularnie, przez dodanie na końcu
niewymawianej litery s (des matchs, des lands, des lieds, des solos, des apparatchiks).
Podobnie dzieje się w przypadku rzeczowników zapożyczonych z łaciny (des maxi-
mums, des médias). Zasada tworzenia liczby mnogiej nie obowiązuje w przypadku
wyrazów, które zachowały znaczenie cytatu (des mea culpa).

Z kolei wyrazy zakończone na s, x i z pozostają nieodmienne, jako że litery te stanowią
w języku francuskim oznakę liczby mnogiej: un boss, des boss; un kibboutz, des
kibboutz; un box, des box.

302