Page 84 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

b) Rzeczowniki złożone pisane z łącznikiem Les éléments non soudés

W rzeczownikach złożonych, których części składowe połączone są łącznikiem,
dodajemy końcówkę liczby mnogiej tylko do tych części składowych, w których jest
to możliwe, tj. rzeczowników i przymiotników.

123 Rzeczownik + jego dopowiedzenie. Rzeczownik + przymiotnik
Jeśli rzeczownik złożony składa się z dwóch rzeczowników, z których jeden jest
dopowiedzeniem drugiego, lub z rzeczownika i przymiotnika, to do obu elementów
dodajemy końcówkę liczby mnogiej:
Des chefs-lieux, des oiseaux-mouches, des avocats-conseils.
Des coffres-forts, des arcs-boutants, des allers-retours.
Istnieje jednak również forma nieodmienna des aller-retour.
Akademia Francuska zaleca formy: des porcs-épics [porkepik], des reines-claudes, des pique‑
niques, des chauves-souris, des sauf-conduits, des guets-apens [gɛtapã].
Używa się również form: des grand-mères, des grand-tantes itd. (§ 192).

124 Rzeczownik + rzeczownik w funkcji dopełnienia
Jeśli rzeczownik złożony składa się z dwóch rzeczowników, z których drugi (połączony
przyimkiem lub bezprzyimkowo) jest dopełnieniem pierwszego, to tylko pierwszy
z rzeczowników przyjmuje liczbę mnogą:
Des arcs-en-ciel [arkãsjɛl]. Des chefs-d’œuvre. Des timbres-poste.

125 Wyraz nieodmienny + rzeczownik

Jeśli rzeczownik złożony składa się z wyrazu nieodmiennego i z rzeczownika, to tylko
rzeczownik ma liczbę mnogą:
Des arrière-gardes. Des haut-parleurs. Des non-lieux.
Des en-têtes. Des contre-attaques.
Czasem rzeczownik również pozostaje nieodmienny: des après-midi.

126 Czasownik + dopełnienie

Jeśli rzeczownik złożony składa się z czasownika i rzeczownika w funkcji dopełnienia
bliższego, to tylko rzeczownik przyjmuje oznakę liczby mnogiej, chyba że wyklucza to
sens złożenia:
Des bouche-trous. Des couvre-lits.
Ale : Des abat-jour. Des perce-neige.
UWAGI
1. W niektórych rzeczownikach złożonych dopełnienie bliższe, nawet w liczbie pojedynczej, ma
końcówkę liczby mnogiej: un casse-noisettes, un compte-gouttes, un porte-bagages, un presse-
papiers itp.
2. W rzeczownikach złożonych, w których występuje wyraz garde, przyjmuje on końcówkę
liczby mnogiej tylko wtedy, gdy cały rzeczownik oznacza osobę: Des gardes-chasse (strażnicy
leśni), des gardes-malades (pielęgniarze); jeśli zaś rzeczownik złożony z tym elementem
oznacza przedmiot, człon ten pozostaje nieodmienny: Des garde-robes (garderoby).
Zgodnie z dawnym użyciem (§ 372, Uwaga) piszemy: des ayants droit, des ayants cause.

84