Page 81 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1. Rzeczownik

b) Tworzenie liczby mnogiej za pomocą spółgłoski -x
1
Formation du pluriel en -x

114 Rzeczowniki zakończone na -al w liczbie pojedynczej w liczbie mnogiej przyjmują
końcówkę -aux:
Un cheval. Des chevaux.
Wyjątki: bal, cal, carnaval, chacal, festival, récital, régal, jak również rzadziej używane: aval,
bancal, cérémonial, choral, narval, pal itd. przyjmują końcówkę -s w liczbie mnogiej.

115 Do rzeczowników zakończonych w liczbie pojedynczej na -au, -eu w liczbie mnogiej
dodajemy końcówkę -x:
Un tuyau, des tuyaux.
Un cheveu, des cheveux.
Wyjątki: do rzeczowników landau, sarrau, bleu, pneu dodajemy końcówkę -s:
Des landaus, des sarraus, des bleus, des pneus.

116 Do rzeczowników z końcówką -ail w liczbie pojedynczej dodajemy w liczbie mnogiej
końcówkę -s:
Un éventail, des éventails.
Wyjątki to dziewięć rzeczowników, które w liczbie mnogiej przyjmują końcówkę -aux: bail,
corail, émail, fermail, soupirail, travail, vantail, ventail, vitrail:
Un bail, des baux. Un corail, des coraux itd.
Rzeczownik bétail nie ma liczby mnogiej (bestiaux to liczba mnoga od przestarzałego słowa
bestial). Forma liczby mnogiej bercails jest rzadko używana.

117 Do rzeczowników zakończonych na -ou w liczbie pojedynczej dodajemy w liczbie
mnogiej końcówkę -s:
Un clou, des clous.
Wyjątki to siedem rzeczowników: bijou, caillou, chou, genou, hibou, joujou, pou, do których
dodajemy -x:
Un bijou, des bijoux. Un caillou, des cailloux itd.

c) Rzeczowniki o dwóch formach liczby mnogiej
Noms à double forme au pluriel

o
118 1 Rzeczownik aïeul w liczbie mnogiej przyjmuje formę aïeuls, jeśli oznacza dziadków
ze strony matki i ojca bądź też dziadka i babcię:
Ses deux aïeuls assistaient à son mariage. (Akademia Francuska)
Ses aïeuls paternels ont célébré leurs noces d’or.
Jeśli zaś oznacza przodków, przybiera formę aïeux:
Qui sert bien son pays n’a pas besoin d’aïeux. (Voltaire)

1. Pochodzenie końcówki -x liczby mnogiej. W języku starofrancuskim przed końcówką ‑s liczby mnogiej
l wymawiane było jak [u]: un cheval, des chevaus. W średniowieczu końcówkę ‑us zapisywano zazwyczaj
za pomocą skróconego znaku, przypominającego literę x, co powodowało liczne pomyłki; i tak, słowo
chevaus (wymowa: [ʃəvaws]) zapisywano chevax. Później przywrócono w pisowni u, a z nim również x,
zapominając, iż forma ta stanowiła jedynie skróconą końcówkę ‑us. Stąd dzisiejsza forma: des chevaux.

81