Page 80 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

C. LICZBA RZECZOWNIKA LE NOMBRE DU NOM

111 W języku francuskim, podobnie jak w polskim, istnieją dwie liczby rzeczownika:
liczba pojedyncza (singulier), oznaczająca jedną osobę lub zbiór osób:
Un livre (książka), un essaim (rój).
i liczba mnoga (pluriel), oznaczająca większą liczbę osób lub zbiorów osób:
Des livres, des essaims.

1. Liczba mnoga rzeczowników Le pluriel des noms

a) Tworzenie liczby mnogiej za pomocą spółgłoski -s
Formation du pluriel en -s

112 Liczbę mnogą tworzymy, dodając spółgłoskę -s¹ do rzeczownika w liczbie pojedynczej
(końcówka ta nie jest wymawiana, z wyjątkiem przypadku łączenia międzywyrazowego):
Un homme. Des hommes.
(łączenie: des hommes avides [dezɔmzavid]).
N.B.
Końcówka liczby mnogiej -s była wymawiana do końca XVI wieku. Dziś z reguły nie ma różnicy
w wymowie między liczbą pojedynczą a mnogą: l’ami, les amis. Istnieją jednak przypadki, w
których liczbę pojedynczą i mnogą wymawiamy inaczej:
o
1 w przypadku łączenia międzywyrazowego;
o
2 w przypadku rzeczowników zakończonych na -al: un animal, des animaux;
3 w przypadku niektórych rzeczowników zakończonych na -ail: un émail, des émaux itd.;
o
o
4 inne przypadki: un os, des os [œ̃nɔs], [dezo]; un œuf, des œufs [œ̃nœf], [dezø]; un œil, des
yeux [œnœj], [dezjø] itd.
Zazwyczaj odróżnienie liczby pojedynczej od mnogiej jest możliwe dzięki rodzajnikowi lub
przymiotnikowi towarzyszącym rzeczownikowi.
113 Forma rzeczowników zakończonych na -s, -x lub -z nie ulega zmianie w liczbie mnogiej:
Un pois, des pois. Une croix, des croix. Un nez, des nez.

1. Pochodzenie końcówki -s liczby mnogiej jest związane z wpływami łacińskimi w języku francuskim.
Język starofrancuski odziedziczył po sześciu łacińskich przypadkach deklinacyjnych jedynie mianownik
(funkcja podmiotu) oraz biernik (funkcja dopełnienia bliższego). I tak:
liczba pojedyncza – podmiot: murs (łac. murus); dopełnienie: mur ( łac. murum);
liczba mnoga – podmiot: murs (łac. muri); dopełnienie: murs ( łac. muros).
Forma mianownika zanikła w XIII wieku, pozostawiając mur w liczbie pojedynczej i murs w liczbie mnogiej.
Stąd charakterystyczna końcówka liczby mnogiej we współczesnym języku francuskim.

80