Page 79 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

1. Rzeczownik

Rzeczownik œuvre występuje w rodzaju męskim, gdy oznacza budowlę widzianą jako
całość, ogół dzieł danego artysty bądź też pozyskiwanie złota z metali w wyrażeniu
le grand œuvre:
Le gros œuvre est achevé.
L’œuvre entier de Rembrandt. (Akademia Francuska)
Travailler au grand œuvre. (jw.)

107 Orge (jęczmień) jest rodzaju żeńskiego z wyjątkiem dwóch następujących wyrażeń:
orge mondé, orge perlé.

108 Orgue (organy) w liczbie pojedynczej jest rodzaju męskiego:
L’orgue de cette église est excellent.
W liczbie mnogiej orgues są również rodzaju męskiego, gdy oznaczają kilka instrumentów:
Les deux orgues de cette église sont excellents.

W liczbie mnogiej rzeczownik orgues jest rodzaju żeńskiego, gdy oznacza pojedynczy
instrument:
Les grandes orgues. (Akademia Francuska)
Des orgues portatives. (jw.)

109 Rzeczownik Pâques (pisany z s na końcu wyrazu), gdy oznacza święto katolickie
(Wielkanoc), jest rodzaju męskiego i w liczbie pojedynczej, nie ma rodzajnika oraz jest
pisany wielką literą:
Quand Pâques sera venu. (Akademia Francuska)
Je vous paierai à Pâques prochain. (jw.)
Gdy występuje w wyrażeniach takich, jak faire ses pâques (pisany małą literą) lub
Joyeuses Pâques, lub gdy został poprzedzony rodzajnikiem, jest rodzaju żeńskiego
oraz w liczbie mnogiej:
Depuis les Pâques précédentes. (J. Malègue)
Rzeczownik pâque (pisany bez s na końcu wyrazu) jest rodzaju żeńskiego i w liczbie
pojedynczej, gdy oznacza święto żydowskie (Paschę) lub prawosławne (Wielkanoc);
pisze się go wtedy małą literą oraz poprzedza rodzajnikiem. Niektórzy autorzy
dopuszczają jednakże zapis wielką literą:
Les Juifs célébraient tous les ans la pâque en mémoire de leur sortie d’Égypte.
Des gâteaux de la Pâque juive. (A. Maurois)
Durant cette semaine de la Pâque grecque. (M. Barrès)

110 Rzeczownik période (okres – czas trwania) w potocznym użyciu występuje w rodzaju
żeńskim, jednak gdy oznacza punkt kulminacyjny, apogeum, szczególnie w odnie-
sieniu do życia ludzkiego, występuje w rodzaju męskim:
Démosthène et Cicéron ont porté l’éloquence à son plus haut période. (Akademia
Francuska)
Cet homme est au dernier période de sa vie. (jw.)

79