Page 90 - Gramatyka francuska Grevisse wersja pełna bez hasła mcourser

3 Części

mowy

2. Użycie

144 Poza podstawowym znaczeniem rodzajnika nieokreślonego (tzn. gdy pełni on rolę
liczebnika un, une [jeden, jedna] oraz gdy ma znaczenie podobne do un certain
[niejaki, pewien]), rodzajnik ten w szczególnych przypadkach może mieć pewną
wartość ekspresywną – można go zatem używać:
o
1 W znaczeniu uogólniającym, przed rzeczownikami oznaczającymi typ (innymi
słowy odnoszącymi się do przedstawicieli danego gatunku bądź zbiorowości):
Un artiste se doit à son œuvre.
o
2 W kontekście nacechowanym emocjonalnie, w zdaniach wykrzyknikowych:
Il fait une chaleur ! (Co za upał!)
Il a des oreilles !
o
3 Przed nazwą własną, dla wyrażenia pogardy, emfatycznie bądź dla nadania nazwie
własnej cech rzeczownika pospolitego:
On a vu un Néron comploter contre sa mère.
Un Alexandre, un César, un Napoléon ont bouleversé le monde : ont-ils mieux mérité de
l’humanité qu’un Pasteur ou qu’un Fleming ?
Un Auguste aisément peut faire des Virgiles. (N. Boileau)

3. Rodzajnik cząstkowy L’article partitif
145 Rodzajnikiem cząstkowym nazywamy taki rodzajnik, który występuje przed nazwą
rzeczy niepoliczalnych, aby wskazać, że chodzi jedynie o część lub pewną ilość tego,
co wspomniana nazwa oznacza:
Prendre du sel, de la farine, de l’eau; manger des épinards.

146 Rodzajnik cząstkowy ma formy:
du (de l’) dla liczby pojedynczej rodzaju męskiego;
de la (de l’) dla liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego;
des dla liczby mnogiej obu rodzajów.

UWAGI
1. Rodzajnik cząstkowy powstaje w wyniku połączenia bądź kombinacji przyimka de (który
traci swe pierwotne znaczenie) oraz rodzajnika określonego le, la, l’, les.
2. Des jest rodzajnikiem cząstkowym, gdy odpowiada formom liczby pojedynczej du, de la, de l’:
J’ai mangé des épinards. (Zjadłam szpinak.)
Jest zaś rodzajnikiem nieokreślonym, gdy odpowiada formom liczby pojedynczej un lub une
(oznacza wówczas rzeczy policzalne):
J’ai mangé des noix. (Zjadłam orzechy.)
3. Przyimek de użyty samodzielnie może służyć jako rodzajnik cząstkowy (w zdaniach
przeczących) bądź nieokreślony:
Il n’a pas de pain. J’ai mangé de bons épinards, de bonnes noix.

90