Page 50 - SutDunyasi_S63_Neat

İNSAN SİNDİRİM SİSTEMİ VE GIDA UYGULAMALARINDA
KULLANILAN MODELLER

Prof. Dr. Nuray Yazıhan

Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Fizyopatoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi,
nurayyazihan@yahoo.com

BİLİMSEL MAKALE

Gastrointestinal sistem (GIS) insan vücudunun ihtiyaç duyduğu Tablo 1: In vitro hücre kültürü modellerinde sıklıkla
çeşitli besin maddeleri, vitaminler, mineraller ve sıvı gıdaların kullanılan hücre serileri
vücuda alımını sağlayan giriş kapısıdır. Alınan protein, yağ ve
karbonhidratlar mide ve barsakta sindirilerek emilebileceği yapı Hücre serisi Açıklama
taşlarına ayrışırlar. Daha sonra bu partiküller kana veya lenfatik
dolaşıma alınırlar. 1-TR146 Bukkal epitelden transport analizleri (Teubl ve ark.
Sindirim olayı ağızda çiğnemeyle başlar. Sindirim mekanik ve hücreleri 2013)
kimyasal olmak üzere iki şekilde gerçekleşir. Mekanik sindirim (insan bukkal
ağızda çiğneme ve mide- barsak hareketleri ile gerçekleşir. Ca) çok katlı İnce barsak enterosit modellerinde en çok ter-
Kimyasal sindirim mekanik olarak parçalanmış besinlerin tükrük, squamaz epitel cih edilen hücre tipidir. Sıkı adhezyon ve hücreler
mide asitleri, safra, karaciğer, pankreas ve barsak enzimleri ile arasında bağlantılara sahiptir. Polarize hücre özelliği ve
değişime uğrayarak barsak epitelinden dolaşıma geçebilecek 2-Caco-2 fırçamsı intestinal yapı ve enzimleri vardır. Mem-
forma dönüşüm sürecidir. hücreleri (in- bran transportlarında, membran sindirim model-
İnsan sindirim sistemi hem mekanik hem kimyasal sindirimin san kolorektal lerinde, emilim modellerinde, toksisite ve adhezyon
kullanıldığı ağızdan başlayarak kolon boyunca devam eden Ca) değerlendirmelerinde tercih edilir. Mukozal yüzeye
kompleks ve dinamik bir süreçtir. GIS; besinlerin vücuda sahip olmaması mukozal çalışmaların gerekli durum-
alımından itibaren ağızdan anüse kadar ilerlemesini, besinlerin larda kısıtlılık yaratır (Sambuy ve ark. 2005; Prieto ve
vücudumuzda kullanılabilir hale gelmesi için gerekli enzim, ark. 2010; Kim ve ark. 2016).
hormonların sentez ve salınımını, besinlerin sindirimini,
emilimini ve atılımını sağlar. Sindirim sürecinde farklı bölgelerde 3-T84 Pulomer bir tümörün kolonametastazından elde
sıvı ve elektrolitleri salgılar ve yeniden absorbe eder. Sindirim hücreleri edilmiş bir hücre dizisidir. Klor ve mukus sekresyon
sistemi; besin ürünlerinin sindirimi, salgıladığı hormonlar, içerdiği (insan kolon kapasitesi olması nedeniyle, kolon modelleri ve
mikroorganizmalar ve barsak yapısında yer alan mukozal Ca) permeabilite çalışmaları için uygundur (Donato ve
immunite (bağışıklık sistemi) ile insan vücudundaki denge ark. 2011).
sürecine (hemostaz) önemli katkıda bulunur. Tamamen dış 4-2/4/A1
organ kabul edilen gastro-intestinal sistemin farklı bölgelerinin hücreleri, Sıçan barsak epitel hücreleridir. Paraselluler transport,
farklı anatomik, fonksiyonel yapısı, farklı sekresyon ve emilim IEC-6 geçirgenlik, insan duodenumundan pasif transport
özellikleri nedeniyle insan sindirim sisteminin etkinliğinin hücreleri modelleri için uygun olmasına rağmen aktif transport
deneysel gösterilmesi de kısıtlı düzeyde olabilmektedir. veya IEC-18 sisteminin zayıf olması nedeniyle çoğu maddenin
Tükrük bezlerinden salınan enzimler karbonhidrat ve yağları hücreleri transport ve emilim çalışmalarına uygun değildir
parçalarken, mideden salınan enzimler ise protein ve yağların (Thomas ve Oates, 2002; Versantvoort ve ark. 2002;
sindiriminde rol alır. Midedeki gıdalar daha sonra ince barsağa Tavelin ve ark. 2003).
geçer; burada pankreasın ekzokrin bezlerinden salınan
enzimlerle karbonhidrat, protein, yağ, DNA ve RNA’yı parçalar. 5-Caco-2 HT29 hücrelerinin mukozal yapı içermesi, Caco-
İnce barsak mukozasındaki villuslar sükraz, maltaz ve laktaz gibi ve HT29 2 hücrelerinin ise barsak epiteli için uygun bir
enzimler açısından zengindir. Son basamakta bu enzimler alınan hücrelerinin model olması nedeniyle bu kombine kültür barsak
gıdaların emilimine aracılık eder. İnce barsağın üst kısmında kokültürü çalışmalarının çoğunun yapılmasına imkan verir (Wal-
demir, kalsiyum ve vitaminlerin büyük çoğunluğunun emilimi ter ve ark. 1996).
gerçekleşirken kolona daha yakın (distal) bölümleri de farklı
fonksiyonlar (örneğin terminal ileum vit-B12 metabolizmasında 6-Caco-2 Barsak epitel hücrelerinin insan immun hücreleri
rol almakta) üstlenmektedir. Kolon; mikroorganizmaların ve Raji B ile kokültürü ile hem emilim, transport hem de
daha yoğun bulunduğu, suyun ve elektrolitlerin geri emildiği, hücreleri veya immunojenik cevap ve allerjenite testlerinin çoğunu
dengelendiği ve gaytanın şekillendiği bölgedir. Caco-2 ve yapmak mümkündür (Tyrer ve ark. 2002; des Rieux
THP-1 kombi- ve ark. 2007).
nasyonu
Caco-2 hücrelerinin alttan mikrosirkulasyonla ab-
7-Gut-on-a- sorbsiyon çalışmlarının yapıldığı modeldir (Kim ve ark.
chip model 2016; Vergeres ve ark. 2012).

50 OCAK-ŞUBAT 2017