Page 219 - ED 211
P. 219
สไตเนอร์ (Rudolf Steiner, 1861-1925) เอ. เอส. นีลล์ (A. S. Neill, 1883-1973) (ดูรายละเอียดใน
พรใจ ลี่ทองอิน. 2558) แต่หนังสือ Foundations of Educational Thought (Provenzo, Eugene
F. 2008) ซึ่งรวมบทความเกี่ยวกับความคิดทางการศึกษาตั้งแต่ยุคสมัยใหม่ตอนต้นจนถึงปัจจุบัน แบ่ง
อิทธิพลของแนวคิดหลังสมัยใหม่ที่มีต่อการศึกษาออกเป็นสองช่วง ช่วงแรกตั้งแต่ปี คศ.1979-1990 และ
ช่วงที่สองตั้งแต่ปี คศ.1991 จนถึงปัจจุบัน พรอเวินโซ ซึ่งเป็นบรรณาธิการหนังสือเล่มดังกล่าวมองว่า
บทความเกี่ยวกับความคิดทางการศึกษาที่สะท้อนถึงแนวคิดหลังสมัยที่ปฏิเสธ หรือท้าทายเรื่องเล่าขนาด
ใหญ่ของความเป็นสมัยใหม่ (Metanarrative of Modernity) เริ่มปรากฏครั้งแรกในช่วงปลายทศวรรษ
1970 โดยใช้ปี คศ.1979 ซึ่งเป็นปีที่เลียวทาร์ดตีพิมพ์หนังสือเล่มส าคัญคือ La Condition
Postmoderne: Rapport Sur Le Savoir เป็นภาษาฝรั่งเศส ก่อนตีพิมพ์ฉบับภาษาอังกฤษในปี คศ.1984
เป็นเส้นแบ่ง แต่ในช่วงทศวรรษ 1990 จนถึงปัจจุบัน มีบทความที่สะท้อนให้เห็นถึงทัศนะที่แตกต่าง
หลากหลายเกี่ยวกับการศึกษาบนฐานคิดที่ปฏิเสธ หรือท้าทายการศึกษาสมัยใหม่เพิ่มมากขึ้น อาทิ
ทัศนะในการมองว่าการศึกษาต้องน าไปสู่การให้ความเคารพวัฒนธรรม วิถีชีวิตและภูมิปัญญาจากทุก
วัฒนธรรม ทัศนะที่ท้าทายความคิดที่มองว่าโรงเรียนเป็นประโยชน์ต่อปัจเจกมากกว่ากลุ่มผลประโยชน์
พิเศษและชนชั้นน า พรอเวินโซจึงแบ่งอิทธิพลของแนวคิดหลังสมัยใหม่ที่มีต่อการศึกษาออกเป็นสองช่วง
ดังกล่าว หากยึดทัศนะของพรอเวินโซอาจกล่าวได้ว่าสองทศวรรษสุดท้ายของศตวรรษที่ 20 เป็นช่วงเวลา
ที่แนวคิดแบบหลังสมัยใหม่มีอิทธิพลต่อการศึกษาจนท าให้ความคิดทางการศึกษาในช่วงเวลานี้แตกต่างใน
เชิงคุณภาพจากกลางศตวรรษที่ 19 จนถึงปลายศตวรรษที่ 20 อันเป็นช่วงเวลาทางประวัติศาสตร์ที่
ความคิดทางการศึกษาวางอยู่บนฐานของกระบวนทัศน์ทางการศึกษาแบบสมัยใหม่หรือยุคสมัยใหม่
ในกรณีของประเทศไทย กระบวนทัศน์ทางการศึกษาชุดใหม่ปรากฏขึ้นในช่วงทศวรรษ
2510 รายงานของคณะกรรมการวางพื้นฐานเพื่อปฏิรูปการศึกษาที่ใช้ชื่อรายงานว่า “การศึกษาเพื่อชีวิต
และสังคม” ซึ่งเสนอต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการเพื่อน าเสนอต่อคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 4
ธันวาคม พ.ศ.2517 และต่อมาสมาคมผู้บริหารการศึกษาได้จัดพิมพ์เพื่อเผยแพร่แนวคิดการปฏิรูป
การศึกษาในปี พ.ศ.2518 เป็นรายงานที่มีเนื้อหาสะท้อนถึงการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ทางการศึกษาชุดใหม่
เนื่องจากเปลี่ยนทัศนะในการมองความรู้จากเดิม ที่เชื่อว่าความรู้มีเพียงแบบเดียวหรือความรู้ที่จัดระบบ
ในรูปของศาสตร์เท่านั้น มาเป็นทัศนะที่มองเห็นความรู้และกระบวนการเรียนรู้อันหลากหลาย ซึ่ง
สัมพันธ์กับทัศนะในการมองโลกและชีวิตที่สัมพันธ์กลมกลืนกับสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติและสอดคล้อง
กับธรรมชาติของสังคมมนุษย์ที่ด ารงชีวิตอยู่ร่วมกับบุคคลอื่นเป็นสังคม ท าให้มองว่าการศึกษาต้องเจริญ
งอกงามไปพร้อมชีวิต และสังคม ดังข้อความส่วนหนึ่งในหลักการของการปฏิรูปการศึกษาตอนที่ 1 และ
เนื้อหาสาระและกระบวนการเรียนรู้ในตอนที่ 5 ความว่า
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 144
