Page 223 - ED 211
P. 223
โรงเรียนทางเลือกกับทางเลือกในการศึกษาของประชาชน (ปกป้อง จันวิทย์ และสุนทร ตันมันทอง.
2544) ซึ่งน าเสนอในการสัมมนาวิชาการประจ าปี 2554 ของสถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (ที
ดีอาร์ไอ) เรื่อง “ยกเครื่องการศึกษาไทย: สู่การศึกษาที่มีคุณภาพอย่างทั่วถึง” (Revamping Thai
Education System: Quality for All) โดยส ารวจสถานะของโรงเรียนทางเลือกในประเทศไทย
วิเคราะห์โรงเรียนทางเลือกด้านความเป็นอิสระ (Autonomy) ด้านความรับผิดชอบ (Accountability)
และด้านนวัตกรรมการเรียนการสอน (Innovation) ผลการวิจัยพบว่า โรงเรียนทางเลือกเป็นโรงเรียนที่
จัดการศึกษาที่มีคุณภาพด้วยปรัชญาและการจัดการเรียนรู้ที่หลากหลายเพราะมีความเชื่อว่าธรรมชาติของ
มนุษย์มีความความแตกต่างหลากหลาย ดังนั้นการศึกษาจึงต้องไม่มอบเพียงวิชาความรู้เท่านั้น แต่ต้อง
พัฒนาความเป็นมนุษย์ ทักษะพื้นฐาน และทักษะการใช้ชีวิต ดังข้อความตอนหนึ่งว่า
ปรัชญาการศึกษาของโรงเรียนทางเลือกมิได้มองการศึกษาเป็นเพียง ‘เครื่องมือ’ หรือ
‘บันได’ ของผู้เรียนในการไต่เต้าทางเศรษฐกิจและสังคม แต่การศึกษานั้นมีคุณค่า
ความหมายในตัวของมันเอง การศึกษาควรเป็นไปเพื่อความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ช่วยให้
ผู้เรียนเข้าถึงความดี ความงาม ความจริง และมีจิตสาธารณะ รวมถึงสร้างคนที่มี
ความสามารถในการเรียนรู้ตลอดชีวิตด้วยตัวเอง การออกแบบหลักสูตรและการจัดการเรียน
การสอนควรยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ด าเนินไปรอบ ๆ ความสนใจของผู้เรียน และมุ่งพัฒนา
ผู้เรียนให้บรรลุศักยภาพตามทางแห่งตน.....นวัตกรรมการเรียนการสอนของโรงเรียน
ทางเลือกก่อรูปบนฐานคิดและปรัชญาการศึกษาส านักต่าง ๆ เช่น มอนเตสซอริ
(Montessori) วอลดอร์ฟ (Waldorf) ซัมเมอร์ฮิลล์ (Summerhill) และพุทธธรรมประยุกต์
เป็นต้น แต่ละปรัชญาการศึกษาเหล่านี้อาจมีจุดเน้นและเนื้อหากระบวนการแตกต่างกัน แต่
จุดร่วมประการหนึ่งก็คือ ธรรมชาติของมนุษย์มีความหลากหลาย การศึกษาเรียนรู้จึงต้องมี
ความหลากหลายและยึดเอาผู้เรียนเป็นศูนย์กลางตามไปด้วย ความหลากหลายของ
การศึกษาดังกล่าวเปิดพื้นที่ให้โรงเรียนทางเลือกสามารถทดลองและผลิตวิธีการเรียนการ
สอนใหม่ ๆ ได้ตลอดเวลา รูปธรรมของการน าปรัชญาการศึกษาดังกล่าวมาปรับใช้แตกต่าง
จากสาระ รูปแบบการเรียนการสอน และการประเมินผลที่คุ้นเคยในโรงเรียนทั่วไป ในด้าน
สาระการเรียนรู้ กลุ่มตัวอย่างโรงเรียนทางเลือกจัดสาระที่ไม่ยึดติดกับกลุ่มสาระวิชาหลัก 8
กลุ่ม เช่น คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ภาษาไทย เป็นต้น แต่พยายามจัดสาระตามธรรมชาติ
การเรียนรู้ของเด็กและบูรณาการสาระการเรียนรู้ต่างๆ เข้าด้วยกัน รวมทั้ง เน้นการ
ประยุกต์ใช้กับชีวิตจริง ตัวอย่างหนึ่งของการจัดสาระการเรียนรู้ก็คือ เด็กนักเรียนชั้นมัธยม
ต้นเรียนฟิสิกส์จากการท าบ้านดินหรือเรียนรู้เรื่องค่า pH จากการผสมสีเพื่อวาดรูป ในด้าน
วิธีการเรียนการสอน กลุ่มตัวอย่างโรงเรียนทางเลือกมีวิธีการเรียนการสอนที่เน้นให้นักเรียน
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 148
