Page 221 - ED 211
P. 221
ซึ่งหมายถึงความสามารถและความถนัดตามธรรมชาติที่แตกต่างกันของนักเรียนแต่ละคน ดังข้อความตอน
หนึ่งในค าบรรยายเรื่องการศึกษา ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ระหว่างวันที่ 15 กรกฎาคม-10 สิงหาคม
พ.ศ.2508 ความตอนหนึ่งว่า “การศึกษาต้องเริ่มต้นด้วยความส าคัญของนักเรียน และจบลงด้วย
ความส าคัญของนักเรียน นักเรียนไม่จ าต้องเล่าเรียนเพื่อเห็นแก่ครูหรือแก่โรงเรียน ไม่ใช่หมั่นเรียนเพื่อ
ชาติหรือแม้แต่ความรุ่งเรืองของวิชาการ วิชาการนั้นปล่อยให้เป็นไปตามยถากรรมได้ ถ้านักเรียนสนใจใน
วิชาการเพื่อตนเองแล้ว วิชาการย่อมเจริญรุ่งเรืองได้เอง โดยมีนักเรียนเป็นผู้สืบสายวิชาการ” (ป๋วย อึ๊ง
ภากรณ์. 2530: 3-7)
ในช่วงเวลานี้ได้มีการตีพิมพ์หนังสือแปลที่วิพากษ์วิจารณ์การศึกษาสมัยใหม่และเสนอ
แนวคิดทางการศึกษาชุดใหม่ที่แตกต่างหลากหลายอีกหลายเล่ม อาทิ การศึกษาส าหรับผู้ถูกกดขี่ (2517)
แปลจาก Pedagogy of the Oppressed ของเปาโล เฟรเร (Paulo Freire, 1921-1997) ซึ่งตีพิมพ์
ฉบับภาษาอังกฤษในปีค.ศ.1970, เรียนตามสบายที่ซัมเมอร์ฮิล (2518) แปลจาก Summerhill: A
Radical Approach to Child Rearing ต่อมาในการพิมพ์ครั้งที่ 4 เมื่อปี พ.ศ.2525 ใช้ชื่อว่า ชีวิต
เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล, การศึกษาเพื่อความเป็นไท (2528) แปลจาก Education for liberation (1973)
ของอดัม เคิร์ล (Adam Curle, 1916-2006), ที่นี่ไม่มีโรงเรียน (2537) แปลจาก Deschooling
society (1971) ของไอวาน อิลลิซ (Ivan Illich, 1926-2002) เป็นต้น แนวคิดทางการศึกษาชุดใหม่ที่
แตกต่างหลากหลายในหนังสือเหล่านี้ได้รับความสนใจจากนักวิชาการและคนหนุ่มสาวในช่วงเวลานั้น ดัง
จะเห็นได้จากค านิยมในหนังสือชีวิต เสรีภาพ ซัมเมอร์ฮิล ฉบับตีพิมพ์ครั้งที่ 6 (2559) โดยพิภพ ธงไชย
ผู้ร่วมก่อตั้งโรงเรียนหมู่บ้านเด็ก โรงเรียนทางเลือกแห่งแรก ความตอนหนึ่งว่า “เมื่อพิมพ์หนังสือ “เรียน
ตามสบายที่ซัมเมอร์ฮิล” ออกมาครั้งแรก ก่อนตั้งหมู่บ้านเด็ก 4 ปี (พ.ศ.2518) เป็นเรื่องที่คิดไม่ถึงว่าจะ
ได้รับความนิยมอย่างมากมายขนาดนั้น ซัมเมอร์ฮิลกลายเป็นโรงเรียนในฝันของคนหนุ่มสาวในยุคนั้น.....
เมื่อข้าพเจ้าประกาศว่าจะตั้งโรงเรียนแบบนี้ “แบบซัมเมอร์ฮิล” จึงเป็นเรื่องฮือฮาและกลายเป็นโรงเรียน
ในฝันของคนร่วมสมัยไปทันที”
อย่างไรก็ตาม ในช่วงเวลาเกือบห้าทศวรรษนับตั้งแต่กระบวนทัศน์ทางการศึกษาชุดใหม่ก่อ
ตัวขึ้นในช่วงทศวรรษ 2510 จนถึงปัจจุบัน (2561) กระบวนทัศน์ทางการศึกษาชุดใหม่ยังไม่ได้เข้ามา
แทนที่กระบวนทัศน์ทางการศึกษาชุดเดิมหรือยังไม่มีการปรับเปลี่ยนกระบวนทัศน์ทางการศึกษา แม้ว่า
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติซึ่งประกาศใช้เมื่อปี พ.ศ.2542 วางอยู่บนฐานของกระบวนทัศน์ทาง
การศึกษาชุดใหม่ดังได้กล่าวมาแล้วในบทที่ผ่านมา เนื่องจากมีบทบัญญัติที่สะท้อนถึงทัศนะในการมอง
ความรู้ที่หลากหลาย ทั้งความรู้ที่จัดระบบในรูปของศาสตร์ ภูมิปัญญาชาวบ้าน ทักษะชีวิต และอาชีพ
นอกจากนั้นยังสะท้อนถึงทัศนะในการมองความรู้ว่าเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้ ไม่ใช่สิ่งจริงแท้แน่นอน
เพราะเปลี่ยนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้จากการท่องจ า ลอกเลียนความรู้และเทคโนโลยีจากตะวันตกมา
เป็นการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง เรียนวิธีการเรียนรู้เพื่อให้ผู้เรียนสามารถจัดการความรู้มาใช้ให้เกิด
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 146
