Page 239 - ED 211
P. 239
“.....ให้สถานศึกษาร่วมกับบุคคล ครอบครัว ชุมชน องค์กรชุมชน องค์กรปกครอง
ส่วนท้องถิ่น เอกชน องค์กรเอกชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ
และสถาบันสังคมอื่น ส่งเสริมความเข้มแข็งของชุมชนโดยจัดกระบวนการเรียนรู้ภายใน
ชุมชน เพื่อให้ชุมชนมีการจัดการศึกษาอบรม มีการแสวงหาความรู้ ข้อมูล ข่าวสาร และ
รู้จักเลือกสรรภูมิปัญญาและวิทยาการต่าง ๆ เพื่อพัฒนาชุมชนให้สอดคล้องกับสภาพปัญหา
และความต้องการ รวมทั้งหาวิธีการสนับสนุนให้มีการแลกเปลี่ยนประสบการณ์การพัฒนา
ระหว่างชุมชน.....”
แต่เนื่องจากผลการวิจัยโครงการพัฒนาดัชนีความเข้มแข็งของชุมชน (นภาภรณ์ หะวานนท์
และคณะ. 2550) พบว่ากระบวนการสร้างความเข้มแข็งของชุมชนขึ้นอยู่กับประสบการณ์ที่มีต่อสิ่งต่าง ๆ
อาทิ ความเพียงพอของทรัพยากรธรรมชาติ การจัดระบบความสัมพันธ์ในชุมชน ประเพณีวัฒนธรรม
ความสัมพันธ์กับรัฐ และองค์กรอื่น ๆ ภายนอกชุมชน ซึ่งท าให้ความเข้มแข็งของชุมชนเป็นมโนทัศน์ที่มี
ความซับซ้อน และเกี่ยวข้องกับมิติต่าง ๆ หลายมิติ ผลการวิจัยเสนอว่า ชุมชนที่สามารถสร้างความเข้ม
แข็ง ซึ่งผู้วิจัยใช้ค าว่า พลิกฟื้นความเข้มแข็งได้ มีเงื่อนไขและกระบวนการที่ส าคัญ คือ 1) การสร้างความ
เข็มแข็งของชุมชน ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของทุนทางสังคมและทุนทางเศรษฐกิจที่ชุมชนสร้างสรรค์และสะสม
มา การสร้างความเข้มแข็งจึงมีวิถีทางที่หลากหลาย 2) กระบวนการน าความรู้สมัยใหม่บูรณาการกับ
ระบบความรู้ที่มีอยู่หรือเคยมีอยู่ เพื่อให้สามารถน าไปใช้ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งเป็นกระบวนการส าคัญใน
การสร้างความเข้มแข็งของชุมชน และ 3) การสร้างความสัมพันธ์ทั้งภายในและภายนอกชุมชนใน
ลักษณะของเครือข่ายที่เอื้อให้เกิดการสะสมทุนทางเศรษฐกิจ และการสร้างอ านาจต่อรองอันจะท าให้
ชุมชนสามารถสร้างความสัมพันธ์กับองค์กรหรือบุคคลภายนอกชุมชนได้อย่างเสมอภาค ด้วยนัยนี้ การจัด
กระบวนการเรียนรู้ภายในชุมชนเพื่อสร้างความเข้มแข็งของชุมชน จึงควรเริ่มจากการจัดการความรู้ของ
ชุมชน ซึ่งจะเกิดขึ้นได้จากการที่ชุมชนมีความตระหนัก เห็นคุณค่าของความรู้ที่มีอยู่ น ามาบูรณาการกับ
ความรู้สมัยใหม่ที่ชุมชนเลือกสรรเพื่อแก้ปัญหาที่ด ารงอยู่ เพื่อสร้างจิตส านึก เพื่ออนุรักษ์
ทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อฟื้นฟูวัฒนธรรมและภูมิปัญญา ฯลฯ โดยกระบวนการดังกล่าวต้องกระท าผ่าน
การรวมกลุ่มของคนในชุมชนและลงมือปฏิบัติกิจกรรมในลักษณะต่าง ๆ
การศึกษาเพื่อสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้
สังคมแห่งการเรียนรู้เป็นแนวคิดที่มีความส าคัญและมีความสัมพันธ์กับการศึกษาตลอดชีวิต
เพราะการสร้างสังคมแห่งการเรียนรู้เป็นแนวทางที่ท าให้เกิดการศึกษาตลอดชีวิต ในทัศนะของสุมาลี
สังข์ศรี (2546: 92) สังคมแห่งการเรียนรู้หมายถึง สังคมหรือกลุ่มคนที่อยู่ร่วมกัน มีวิถีชีวิต มี
ความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกัน ได้จัดให้มีกระบวนการหรือวิธีการต่าง ๆ ที่ท าให้บุคคลหรือสมาชิกในกลุ่มนั้น
เอกสารประกอบการสอนรายวิชากระบวนทัศน์ทางการศึกษา พรใจ ลี่ทองอิน | 164
