Page 57 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik
P. 57
(NH 4) 6Mo 7O 24 · 4H 2O (54,3% Mo), Na 2B 4O 7 · 10N 2O (11,3% B) yoki H 3BO 3
(17,5%) keng ishlatiladi. Fe ni Fe-EDTA yoki Fe-HEDTA xelatlari shaklida
ishlatish maqsadga muvofiqdir. U yoki bu tuproq tipida о‘simliklarda Fe
yetishmasligining alomati bо‘lgan xloroz kо‘p hollarda tuproqda ayni elementning
tanqisligi hisobiga emas, balki tuproq muhiti reaksiyasi (pH) yoki oksidlanish-
qaytarilish potensiali (Eh) va tuproq namligiga bog‘liq bо‘ladi. Muhitning
reaksiyasi (pH) 8 ga teng bо‘lgan sharoitda temir о‘simliklar tomonidan qiyin
о‘zlashtiriladigan gidrooksid shaklida bо‘ladi. Undan tashqari Eh ning yuqori
3Q
qiymatlarida va namlik yuqori bо‘lganda temir Fe holatga о‘tadi, qaysiki, faqat
kuchli nordon muhitdagina erishi mumkin.
Vegetatsiya tajribalarida о‘g‘it turini tanlash va uni qо‘llash eng mas’uliyatli
tadbirlardan biri hisoblanadi. Tanlanadigan о‘g‘itlar tuproqning xususiyatlariga
keskin ta’sir kо‘rsatmasligi kerak. Shunday ekan, temirning FeCl 3 yoki Fe(SO 4) 2
shakllarda qо‘llash tuproqda temir taqchilligini keltirib chiqaradi. Shu sababdan
ham uni xelat holatida qо‘llash yaxshi natija beradi.
Kimyoviy toza tuzlardan tashqari mikroelementlar bilan boyitilgan
о‘g‘itlardan (masalan, bо‘rli yoki marganetsli superfosfat), shuningdek, о‘z
tarkibida mikroelement tutgan sanoat chiqindilaridan (masalan, pirit) ham
foydalanish mumkin.
Mikroelementlarning dozasi ekin turi, tuproq xususiyatlari va qо‘llash usuli
(tuproqq solish, urug‘ni namlash yoki ildizdan tashqari oziqlantirish)ga bog‘liq
ravishda о‘zgaradi.
О‘g‘it dozalarini hisoblash. О‘g‘it dozalarini hisoblash tajriba tizimi asosida,
о‘g‘it turi, shakli va tarkibidagi sof modda miqdorini bilgan holda amalga
oshiriladi.
Masalan, arpa ustida о‘tkaziladigan tajribada asosiy oziq
elementlar(NPK)ning miqdori 7-jadvaldan olinadi: 0,15 g N, 0,1 g R 2O 5, va 0,1 g
K 2O. U holda 20x20 sm kattalikdagi 5 kg sig‘imli idish uchun NPK dozasi:
N = 0,15 x 5,0 = 0,75 g;
P 2O 5 =0,1x 5,0 = 0,50 g;
57
