Page 96 - Safarova N., Safarov B. elektron darslik
P. 96
ega bо‘lgan maydonchadagi о‘simliklar ajratib olinadi va ular ustida kuzatishlar
olib boriladi.
13-rasmda g‘о‘za navlari ustida yetti variantli tо‘rtta takrorlikda amalga
oshiriladigan dala tajribasi tasvirlangan, bо‘lib, himoya yо‘lakchalari, hisobga
olinadigan va olinmaydigan qatorlar aks ettirilgan.
3.9. Dala tajribalarini joylashtirish va о‘tkazish texnikasi
Dala tajribasi uning oldiga qо‘yilgan barcha talablarga amal qilingan
taqdirdagina tо‘g‘ri natijalarni beradi. Tajribaning istalgan bir bosqichida yо‘l
qо‘yilgan kichkinagina texnikaviy xarakterdagi xato (tajriba maydonchasini
bо‘lish, tuproqni ishlash, о‘g‘itlash, ekish, parvarishlash, hosilni yig‘ishtirib olish)
tajribaning aniqligiga, hatto tajribaning о‘ziga katta zarar yetkazishi mumkin. Kо‘p
hollarda bunday xatoliklar hech qanaqa riyoziyot usuli bilan ham tо‘g‘rilanmaydi
va tajribaning qadrsizlanishiga olib keladi.
Tajriba dalasini bо‘lish. Tajriba dalasini bо‘lish uchun tadqiqotchining qо‘l
ostida bir qator asbob-anjomlar bо‘lishi kerak: teodolit yoki ekker, pо‘latdan
yasalgan о‘lchov tasmasi yoki ruletka, mustahkam kanop yoki sun’iy toladan
tayyorlangan ip, 4 ta mustahkam 1,5 m li temir qoziqlar (tajriba maydonining
tо‘rtta chekka nuqtalarini mustahkamlash uchun) va kо‘p miqdorda yog‘och
qoziqlar.
Tajriba maydonchasining tо‘rt tomonidan albatta himoya yо‘lakchalari
qoldiriladi (ularning eni 4-5 m dan kam bо‘lmasligi kerak).
Tajriba dalasini bо‘lish tizimi 14-rasmda о‘z ifodasini topgan bо‘lib, birinchi
navbatda kanop ip yordamida A 1 V 1 yо‘nalish topi ladi. Keyin A 1 nuqtadan 5 -10 m
ichkariroqdan A nuqta uchun qoziq qoqiladi va shu nuqtadan boshlab A 1 V 1
yо‘nalishidan V nuqtaning joyi aniqlab olinadi. Keyingi qilinadigan ish teodolit
yoki ekker yordamida AD va VS yо‘nalishlarni aniqlash va S hamda D nuqtalar
о‘rnini belgilash hisoblanadi.
Tajribaning umumiy konturi tayyor bо‘lgach undagi variantlarning
maydonlari aniqlanadi. Bu ish ip va о‘lchov tasmalar yordamida bajariladi.
96
